İş Davalarında Arabuluculuk

01.01.2018 tarihinde 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle beraber iş uyuşmazlıkları açısından arabuluculuğa başvurulmuş olması dava şartı olarak aranmaya başlamış ve arabuluculuk zorunlu hale gelmiştir. (MADDE 3- (1) Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.)

Yazımızda İşçi ile İşveren uyuşmazlıkları açısından dava şartı olan arabuluculuk hakkında bilgi verilecektir.

Arabuluculuk Nedir ?

Arabuluculuk, tarafların bir araya gelerek birbirlerini anlamalarını ve böylelikle kendilerinin çözüm üretmesi için uzmanlık eğitimi almış olan tarafsız bir üçüncü kişinin katılımıyla sistematik teknikler uygulanarak ihtiyari olarak yürütülen uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak tanımlanmaktadır. Alternatif bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir.

Hukukumuzda zorunlu arabuluculuk (dava şartı arabuluculuk) kapsamındaki başvurular için ücret veya bir masraf talep edilmemektedir. Ancak anlaşma halinde Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesi gereğince arabulucuya ücret ödenmektedir. Taraflar bu ücretin kimin tarafından ödeneceğini serbestçe kararlaştırabilirler. Aksi halde ücret taraflarca eşit olarak ödenir. Süreci devam ettirmek, sonlandırmak veya süreçten vazgeçmek tarafların iradesine bırakılmıştır.

İş davalarında arabuluculuk zorunluluğunun doğması için davanın işçi veya işveren alacağına (veya tazminatına) ya da işe iade talebine ilişkin olması ve bu taleplerin kanuna ya da bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanması gerekmektedir.

İş Davaları Açısından Zorunlu Arabuluculuğa Tabi Uyuşmazlıklar

İşçi tarafından talep konusu olan uyuşmazlıklar şunlardır; kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı, ayrımcılık tazminatı, sendikal tazminat, belirli süreli iş sözleşmesinin süresinden önce feshi durumunda bakiye süreye ilişkin tazminat, haklı nedenle fesih halinde tazminat, her türlü ücret, fazla çalışma ücreti, yeni iş arama izin ücreti, yıllık izin ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti vs. alacaklar ve işe iade istemi.

İşveren tarafından talep konusu olan uyuşmazlıklar ise ; ihbar tazminatı, cezai şart, rekabet yasağına aykırılıktan doğan talepler, avansın iadesi, eğitim gideri gibi alacak ve tazminat kalemleri olarak sayılabilir.

Bu taleplerden biri mevcut ise dava açmadan önce arabulucuya başvurulması gerekmektedir. Kısaca iş ilişkisinden kaynaklanan alacak ve tazminat taleplerinin neredeyse hepsinde arabulucuya başvurulması zorunlu kılınmıştır.

İş Davalarında Arabuluculuk Süreci Ne Kadardır ?

Arabulucu, görevlendirdiği tarihten itibaren başvuruyu üç hafta içinde sonuçlandırmak zorundadır. Bu süre zorunlu hallerde arabulucu tarafından en fazla bir hafta süreyle uzatılabilir. Arabuluculuk bürosuna başvurulmasından itibaren son tutanağın hazırlanması tarihine kadar geçen sürede zamanaşımı süreleri durur, hak düşürücü süreler ise işlemez. Yani iş davalarında arabuluculuk süreci kanunen 4 (dört) hafta ile sınırlandırılmıştır.

Arabuluculuk İçin Nereye Başvurmalıyım ?

Dava şartı arabuluculuk uyuşmazlığı kapsamında işçi veya işveren karşı tarafın yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna bir dilekçe ile başvuru yapılır. Arabuluculuk Bürosu bulunduğunuz il veya ilçedeki adliyede yer almaktadır.

https://adb.adalet.gov.tr/Home/SSSorularDetay/4 bu linkten yaşadığınız yerdeki arabuluculuk bürosunun telefon numarasını öğrenip bilgi alabilirsiniz.

Yani burada yetkili merci karşı tarafın yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosudur. Başvurunun ardından arabulucu ataması yapılır. Bu arabulucu tarafları arar ve bir toplantı saati belirler. Görüşmeler arabulucunun belirlediği yerde toplantı şeklinde yapılır.

Arabuluculuk Toplantısına Katılmamanın Sonuçları Nedir ?

İlk toplantıya mazeretsiz bir şekilde katılmayan taraf dava açıldığı taktirde, bu taraf dava sonucunda kısmen ya da tamamen haklı çıksa dahi dava masraflarının tamamından sorumlu tutulur. Ayrıca, bu taraf lehine vekalet ücretine hükmedilmez. Yani davada haklı çıksanız dahi arabuluculuk toplantısına katılmadığınız takdirde davaya dair tüm masraflara katlanmak zorunda kalabilirsiniz.

Arabuluculukta Anlaşma Belgesinin Önemi

Arabuluculuk süreci sonunda uyuşmazlığın anlaşarak sona erdirilmesi halinde arabulucu tarafından bir anlaşma belgesi düzenlenecektir. Taraflar ve arabulucu bu belgeyi imzalamasıyla arabuluculuk süreci anlaşma ile son bulur. Arabulucu ve tarafların birlikte imzaladığı arabuluculuk anlaşma belgesi ve son tutanakta arabuluculuk sürecinin başlama tarihi, sona erme tarihi, son tutanağın düzenlenme tarihi, hangi konuların müzakere edildiği, hangileri üzerinde anlaşıldığı, anlaşılmadığı, anlaşma sağlanan konularına ilişkin ödenecek tutarların net mi brüt mü olduğu, vergi ya da kesintilerden kimin sorumlu olacağı, faiz talep edilip edilmediği, faiz talep ediliyorsa faiz türü ve faiz başlangıcı ayrı ayrı belirtilmelidir.

Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu md. 18 uyarınca taraflar ve avukatları ile arabulucunun birlikte imzaladığı anlaşma belgesinin icra edilebilirlik şerhi aranmaksızın ilam niteliğinde belge sayılacağı ve arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması halinde üzerinde anlaşılan hususlar hakkında taraflarca dava açılamayacağı hükme bağlanmıştır. Yalnızca tarafların anlaşmaya varması halinde anlaşmanın icra edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesi, arabulucunun görev yaptığı yer sulh hukuk mahkemesinden talep edilebilir. Böylece anlaşma belgesi tıpkı bir mahkeme kararı gibi ilamlı icraya konu olabilecektir. Yani arabuluculukta anlaşılması tıpkı bir mahkeme kararı gibi sonuç doğuracak ve ilam niteliğinde olacaktır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması hâlinde, üzerinde anlaşılan hususlar hakkında taraflarca dava açılması mümkün değildir. Dava açıldığı takdirde reddedilecektir.

İşyerinde Arabuluculuk Yolu İle Girdi Çıktı Yapılması Yasal Mıdır ?

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi kararında; davacı işçinin arabulucuya usulüne uygun bir başvurusunun olmadığı, tutanakta belirtilen adreste arabuluculuk görüşmelerinin yapılmadığı, üç yüz kadar işçiye sırayla aynı matbu belgelerin imzalatıldığı, anlaşma belgesinin içeriğinin işçinin istifa ettiği, kıdem tazminatına hak kazanmadığı, kıdem tazminatı ödenmesi öngörüldüğü halde diğer tazminat ve işçilik alacakları bakımından karşılığının tam ödendiğine ilişkin çelişkili ibarelere yer verilerek anlaşma belgesine TBK md. 420’ye aykırı olarak ibra etkisi kazandırılmaya çalışıldığı, kıdem tazminatı dışındaki tazminat ve alacaklarla ilgili olarak delil oluşturma ve dava yasağı oluşturma yönünde bir amaç güdüldüğü tespit edilerek geçerli bir arabuluculuk faaliyetinin gerçekleşmediğine hükmetmiştir. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, T.11.09.2019, E. 2019/3994, K.2019/13040

İşe İade Bakımından Zorunlu Arabuluculuk

İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir. İki haftalık süre hak düşürücü süre niteliğindedir. Yani işe iade talepli arabuluculuk başvurusu sonucunda iki hafta içerisinde dava açılmadığı takdirde başvurucunun dava açma hakkı düşecektir.

İşveren, iş sözleşmesini fesih bildirim sürelerine uyarak feshettiği takdirde bu bir aylık süre iş sözleşmesinin sona erme tarihi olan bildirim sürelerinin bitiminden itibaren değil; feshin işçiye bildirildiği tarihten itibaren başlayacaktır. İşçinin, işverenin yaptığı fesih bildirimini almaktan kaçınması durumunda ise tutanak düzenleyicilerin doğrulaması ile birlikte tutanağın tutulduğu tarih fesih bildiriminin tebliğ edildiği tarih olarak kabul edilecektir.

Kanunda İşe İade talebi dışında diğer işçilik alacaklarında arabuluculuk süreci sonrasında özel bir dava açma süresi öngörülmemiştir. Genel süreler bu bakımdan geçerli olacaktır.

Arabulucuya Başvurmadan Dava Açılırsa Ne Olur ?

İşçinin, arabulucuya başvurmadan doğrudan dava açması halinde İş Mahkemeleri Kanunu m. 3/2 uyarınca dava, esas yönünden herhangi bir incelemeye tabi tutulmaksızın usulden reddedilecektir. Bu anlamda usul yönünden olan bu eksikliğin giderilmesi için mahkemece davacı taraf olan işçiye herhangi bir süre tanımamaktadır.

Arabuluculuk Başvuru Formu Örneği

ARABULUCULUK BAŞVURU FORMU

BAŞVURU TARİHİ            : 

BAŞVURU SAHİBİ BİLGİLERİ

Adı Soyadı                         :

TC Kimlik No                    :

Adres ve Cep                   : xx/XX 0111 111 11 11

Vekili                                  : Av. Erdem ÖZKAN

Baro                                   : Bursa Barosu

Cep Telefonu                 : 0536 034 61 16

KARŞI TARAF BİLGİLERİ

İşyeri Adı                            : xxxxx.

Vergi No                             :1234

Adres                                 : xxxx/XXXX

İletişim                               : 01234

BAŞVURU BİLGİLERİ

Dosya Türü                        :  İşçilik Alacakları Zorunlu Arabuluculuk

Uyuşmazlık Türü              : Kıdem Tazminatı, İhbar Tazminatı, Bakiye Ücret Alacağı, Fazla Çalışma Ücret Alacağı, Hafta Tatili Ücret Alacağı, Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücret Alacağı, Yıllık İzin Ücreti Alacağı. (Buraya taleplerinizi ayrı ayrı yazınız.)

Başkaca bir usul kararlaştırılmadıkça arabulucunun ihtiyari başvurularda taraflarca seçileceğini, dava şartı başvurularında iki tarafında ortak arabulucuda anlaşmaları halinde arabulucu seçilebileceğini bildiğimi,  başvuru konusuna ilişkin yukarıda belirttiğim tüm bilgileri doğru ve eksiksiz olarak doldurduğumu, işbu başvurunun işleme konulmasını arz ve talep ederim.

Başvurucu

İsim Soyisim İmza

Arabuluculuk Sürecinde Avukat Gerekli Mi ?

Zorunlu veya ihtiyari arabuluculuk başvurusunda avukat tutma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak özellikle işçilik alacakları bakımından hak kaybı yaşanmaması için iş hukuku avukatı ile çalışmanız halinde işçilik alacaklarınızın hesabı doğru şekilde yapılacaktır. Arabulucu sizin tazminat ve alacağınızı hesaplamamaktadır. Avukatınız olması halinde arabuluculuk süreci doğru ilerlemekte, taraflar anlaşamasa bile davaya dair doğacak hak kayıplarınız minimuma inmektedir. Anlaşma halinde avukatınızın hukuki bilgisi ve yardımı olası hak kayıplarını önlemektedir. İşçilik alacakları ve işe iade talepli arabuluculuk ve dava başvurularınız için hukuk büromuzla iletişime geçebilirsiniz.