İcra Borcu Ödenmezse Ne Olur?

İcra borcu ödenmezse ne olur, taraflar arasındaki borcun süresinde ödenmemesi nedeniyle alacaklının İcra Müdürlüğü aracılığıyla başlattığı süreçte icra sürecine konu olan borçtur.  Vadesi gelen borcun ödenmemesi üzerine alacaklı icra dairesine başvurarak alacağını tahsil etmek istediğinde cebri icra süreci başlamış olur. İcra hukuku alacaklının icra dairesi yoluyla devletten yardım alarak alacağını tahsil etmesini sağlayan bir hukuk dalıdır. Borç mahkeme kararıyla hüküm altına alındıysa ilamlı icra, diğer durumlarda ise ilamsız icra takibi yapılarak borçlu hakkında haciz işlemleri yapılır. İcra borcu para ve teminat alacakları için kanunen belirlenen yollarla tahsil edilebilir.

Borçlu icra dairesi tarafından kendisine gönderilen ödeme emrini aldıktan sonra belli haklara sahiptir. Alacaklının başlattığı icra takibine süresinde itiraz etmediğinde, borcu ödemediğinde veya icranın iptali için dava yoluna başvurmadığında belirli bir süre sonra icra takibi kesinleşecektir. İcra Müdürlüğünün kendisine tebliğ ettiği ödeme emrinde yazan tutar icra borcu olarak adlandırılır. Kesinleşmiş durumdaki icra dosyasının kapanması için borçlunun icra borcuyla beraber vekalet ücreti ile dosya harç ve masraflarını da icra dairesine veya alacaklının avukatına ödemesi gerekmektedir. İcra borcu ödenmediği takdirde borçlu çeşitli ihtimallerle karşılaşabilir. Bu yazımızda icra borcu ödenmezse ne olur, kısa öz ve anlaşılır şekilde sizlere aktaracağız.

İcra Borcu Nedir? Hangi Durumlarda Ortaya Çıkar?

İcra borcu, alacaklının vadesi gelmiş alacağı için borçlu aleyhine icra dairesine başvurmasıyla başlayan hukuki süreçteki borçtur. Ödeme yükümlülüğünü zamanında yerine getirmeyen borçludan cebri icra yoluyla borcun tahsili istenir. Alacaklının talebi üzerine icra organları devreye girerek borcu tahsil eder. İcra dairesi borcu tahsil edilmesi için zor kullanma yetkisine sahiptir. İcra borcu vadesi gelmiş borçların ödenmemesi durumunda alacaklının icra müdürlüğüne başvurması ve takip talebi vermesiyle ortaya çıkar.

Tavsiye Yazı: Menfi Tespit Davası Nedir?

Haciz İşlemi Ne Zaman Başlar? Mallara El Konulabilir mi?

Alacaklı icra dairesine başvurarak cebri icra sürecini başlattıktan sonra icra dairesi borçluya varsa 7 gün içinde itirazlarını bildirmesi aksi halde icra takibinin kesinleşeceğini bildiren bir ödeme emri gönderir. Borçlu 7 gün içinde icra dairesi tarafından gönderilen ödeme emrine itirazda bulunmaz ve bu sürede icra dairesine belirtilen miktarda ödeme yapmazsa takip kesinleşir.

Alacaklı icra dairesine bir mahkeme kararından dolayı ilamlı icra hükümleri gereğince icra takibi başlattıysa borçlu ancak 7 gün içinde icranın geri bırakılması yolu ile icrayı durdurabilir. İlamlı icrada itiraz ile icranın durdurulması söz konusu değildir. İcra emri kendisine tebliğ olduktan sonra borçlu, borcun ödendiği, zamanaşımına uğradığı ve ertelenmesini gerekçe göstererek açacağı dava ile icranın geri bırakılmasını sağlayabilir.

Borçlu verilen sürede itiraz etmez veya kanunda gösterilen diğer yollara başvurmazsa icra takibi kesinleşir. Bu aşamadan sonra alacaklı haciz ve satış prosedürünü başlatır. Alacaklı icra müdürlüğünden borçluya ait taşınır ve taşınmaz malların haczedilmesini isteyebilir. Alacaklı borçlunun ikamet adresinde veya iş yerinde fiili haciz işlemi gerçekleştirilmesini talep edebilir. Borçlunun banka hesaplarındaki paranın haczedilmesi ve buradaki paraya el konulması da icra dairesi tarafından gerçekleştirilir. Borçluya ait olduğu tespit edilerek haczedilen malların satışı istendiği takdirde bilirkişi tarafından malın değeri belirlenerek satış ilanı verilir. Borçluya ait mal icra dairesi aracılığıyla satıldığı takdirde alacaklının satış nedeniyle yaptığı tüm masraflar satış bedelinden düşülerek alacaklıya iade edilir.

Maaş Haczi Nasıl Uygulanır? Hangi Gelirlere Dokunulamaz?

Maaş haczi alacaklının başlattığı icra takibi sonucunda borcun ödenmesi amacıyla borçlunun maaşının bir kısmına icra dairesi tarafından el konulması işlemidir. İcra takibi kesinleştikten sonra alacaklının talebi üzerine borçlunun çalıştığı iş yerine bir maaş haciz müzekkeresi gönderir. İcra dairesi borçlunun işverenine göndereceği müzekkerede borçlunun maaşının dörtte birine karşılık gelen miktarın dosyaya gönderilmesini ister. Kanunen borçlunun maaşının en fazla 1/4’üne karşılık kısmı maaş haczine konu olabilir. İşveren, borçlu olan işçisine maaşını ödeyeceği günde icra dairesinin iban numarasına kesinti yaptığı tutarı gönderir. Borçlu olan işçinin birden fazla icra dosyasından maaş haczi varsa bunlar sıraya koyularak ödenir.

Borçlunun temel yaşam ihtiyaçlarını karşılaması ve insani yaşamını sürdürmesi amacıyla bazı gelir ve mallar tamamen veya kısmen haczedilemez olarak kabul edilmiştir. Bunlar İcra ve İflas Kanunu’nun 82. ve 83. maddelerinde ve özel kanunlarda düzenlenmiştir. Buna göre;

• Devlet Malları: Kamu hizmetine tahsis edilmiş devlet malları haczedilemez.
• Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklar: Manevi tazminat, oturma hakkı gibi haklar haczedilemez.
• Yardım Sandığı ve Cemiyetlerden Bağlanan Maaşlar/İratlar: Hastalık, zaruret ve ölüm gibi hallerde bir yardımlaşma sandığı veya cemiyet tarafından bağlanan maaşlar ve iratlar haczedilemez (İİK m. 82/10).
• Vücut veya Sağlık Üzerine Verilen Tazminatlar: Vücut veya sağlığa verilen zararlar nedeniyle ödenen veya ödenmesi gereken tazminatlar (topluca veya irat şeklinde) haczedilemez (İİK m. 82/11).
• Çiftçinin Geçimi İçin Gerekli Olan Mallar: Borçlunun çiftçi olması durumunda, kendisinin ve ailesinin geçimleri için zaruri olan toprak, hayvan ve tarım aletleri belli sınırlar içinde haczedilemez (İİK m. 82/4, 5).
• Pek Lüzumlu Ev Eşyası: Borçlunun ve ailesinin yaşaması için gerekli olan temel ev eşyaları (buzdolabı, çamaşır makinesi, yatak gibi) haczedilemez. Aynı amaca hizmet eden birden fazla eşya varsa, bir tanesi borçluya bırakılır (İİK m. 82/3).
• Mesleği İcra İçin Gerekli Araçlar: Ekonomik faaliyeti bedensel çalışmaya dayanan borçlunun mesleğini sürdürebilmesi için gerekli olan her türlü eşya haczedilemez (örneğin, bir tesisatçının alet çantası, bir berberin makasları). Bu eşyanın değeri fazla ise, borçlunun ihtiyacını karşılayacak kadar bir kısmı bırakılarak kalanı haczedilebilir (İİK m. 82/2).
• Öğrenci Bursları ve Kredileri: Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu (KYK) tarafından verilen burs ve krediler haczedilemez.
• Askerlik Maaşları/Harçlıkları: Uzman jandarma adaylarına okuldaki eğitim süresince ödenen harçlıklar gibi bazı askeri ödenekler haczedilemez.
• İşsizlik Ödeneği (Nafaka Borçları Hariç): İşsizlik ödeneği, nafaka borçları hariç haczedilemez.
• SGK Tarafından Bağlanan Gelir ve Aylıklar (Özel Durumlar Hariç): Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından bağlanan gelir ve aylıklar, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 93. maddesi gereğince nafaka borçları ve kurum alacakları dışında haczedilemez. Ancak borçlunun açık rızası varsa emekli maaşına haciz konulabilir.

Kısmen Haczedilebilen Gelirler:

• Maaşlar ve Ücretler: Yukarıda detaylandırıldığı gibi, maaş ve ücretlerin 1/4’ü haczedilebilir. Ancak bu miktar, borçlunun ve ailesinin temel geçimini sağlamak için gerekli olan tutarın altına düşemez.
• Nafaka Alacakları (İlama Dayalı Olmayanlar): İlama dayanmayan nafaka alacakları, borçlunun ve ailesinin geçimi için lüzumlu miktar düşüldükten sonra haczedilebilir.

Borçluya Hapis Cezası Verilir mi?

İcralık olduğunuzda borcun ödenmemesi halinde hapis cezası sadece kanunda belirtilen hallerde verilebilir. Borcunuzdan dolayı telefonla arandığınızda bazı kişiler ödeme yapmazsanız hapse gireceğinizi söyleyerek sizi tehditvari şekilde uyarırlar ancak hangi durumlarda hapis cezası ile karşı karşıya kalabileceğinizi bilirseniz endişelenmenize gerek kalmayacaktır.

İcra takibi başlatılan kişiye yalnızca borcunu ödememesinden dolayı hapis cezası verilmez. İcra borcundan dolayı hapis cezası kısıtlı hallerle mevcut olur. Kanundan kaynaklı yükümlülüğünü yerine getirmeyen borçlu için verilecek hapis cezasına tazyik hapsi denilmektedir.

İcra ve İflas Kanunu’nun Cezai Hükümler başlıklı 331. Madde ve devamındaki maddelerinde hapis cezasına ilişkin düzenlemeler yer almaktadır. Bu düzenlemelere göre borçluya hapis cezası verilebilecek haller;

-Borçlunun ödeme taahhüdünü ihlal etmesi

-Nafaka borcunu ödememe

-İcra dairesince teslim edilen taşınmaza girilmesi

-Mal beyanı bildirmeme veya gerçeğe aykırı şekilde mal beyanında bulunmak

-Karşılıksız çek düzenleme (Adli para cezası ödenmediği takdirde hapis cezasına çevrilir)

Bu eylemleri gerçekleştiren borçlu alacaklının icra ceza mahkemesine şikayeti üzerine 3 aya kadar tazyik hapsiyle cezalandırılabilir. İcradan hapis cezası çıkması ihtimaline karşı icra dosyanızın incelenmesi veya hapis cezası çıktığında buna dair kararı kaldırmak için bunları avukata sormanız size fayda sağlayacaktır.

İcra Takibi Durabilir mi? Borçlu Nasıl Korunabilir?

İcra takibi kanunun belirlediği hallerde veya alacaklıyla borçlunun karşılıklı anlaşması halinde durabilir. İcrayı ve alacaklının haciz yapmasını durdurmak için borçlu borcunu taksitle ödemeyi teklif edebilir. Yapılandırmanın ilk taksitini ödediğinde icra takibi durur. Borcun yapılandırma anlaşmasındaki taksitlerden birinin süresinde ödenmemesi halinde icra takibi kaldığı yerden devam edecektir. Ayrıca haksız olduğunu düşündüğünüz icra takibinin başladığına dair ödeme emrinin size tebliğ edildiği tarihten itibaren 7 gün içinde itiraz hakkınızı kullanarak icra takibini durdurabilirsiniz.

İcra takibinin durmasına sebep olan diğer bir durum ise “tehir-i icra” kurumudur. Kesinleşmesine gerek olmayan bir mahkeme kararından sonra istinaf ve temyiz yoluna başvurulduğu takdirde aleyhine icra takibi açılan borçlu icranın durdurulması için tehir-i icra kararı alabilir. Bu kararın uygulanması için belli bir miktarda paranın teminat olarak dosyaya yatırılması gerekmektedir. Tehiri icra kararı icra hukuk mahkemesinden alınır. Kararın istinaf veya temyiz kanun yolundan sonra kesinleşmesi halinde tehiri icra kararı kaldırılarak icra takibi kaldığı yerden devam eder.

İcralık Borç Yüzünden Eve Haciz Gelir Mi?

Eve haciz gelmesi deyimi borçlunun yaşadığı eve alacaklının icra memuru ile beraber gelip haciz işlemi yapmasını ifade etmektedir. İcralık bir borç yüzünden evinize haciz gelmesi mümkündür. Alacaklı borçlunun evine haciz için gideceği zaman mahkemeden izin kararı talep eder. Bu aşamalar tamamlandıktan sonra icra memurlarıyla birlikte evinizde olmasanız bile çilingir yardımıyla evin kapısı açılarak haciz işlemi gerçekleştirebilir. Elbette evdeki her eşya haczedilemez bunların neler olduğu İcra İflas Kanununun 82. Maddesinde belirtilmiştir. Evde bulunan para, altın, iki tane olan eşyalar (televizyon veya buzdolabı vs.), lüks şeylere haciz işlemi yapılabilir. Evin borçluya ait olup olmadığının önemi yoktur kiralık veya geçici olarak bulunduğu yerde de haciz işlemi gerçekleştirilebilir. Her türlü borçtan dolayı eve haciz gelebilir kanun ev haczi yapılabilecek borçları sınırlandırmamıştır. Evdeki eşyaların haczedilmesi halinde itirazlarınızı hangi merciye nasıl yapılacağına dair avukat desteği almak haklarınızı korumak için önemlidir. Detaylı bilgi almak için avukata sorabilirsiniz.