Tedbir Nafakası

Eşlerin birbirlerine karşı veya anne ile babanın çocuklarına karşı bakım yükümlülüğü bulunmaktadır. Taraflar birbirlerine boşanma davası açsa bile bu yükümlülük devam etmektedir. Hatta boşandıktan sonra dahi mahkeme kararı olması halinde devam eder. Mahkeme tarafların birbirine karşı olan bakım yükümlülüğünü nafaka kurumunu düzenleyerek güvence altına almıştır. Bu yazımızda tedbir nafakası hakkında açıklamalarda bulunacağız.

Tedbir Nafakası Nedir?

Boşanma ve ayrılık davalarında dava süresince eşlerin geçim, barınma gibi giderleri nedeniyle veya ortak çocuğa ilişkin bakım ve korunmaya dair giderler nedeniyle hakim tarafından hükmedilen nafakaya tedbir nafakası denilmektedir. Boşanma davası açılsa bile eşlerin birbirine karşı bakım yükümlülüğü devam etmektedir. Aynı şekilde eşlerin kendileriyle yaşamayan çocuklarının giderlerine katılması gerekmektedir. Tedbir nafakası genellikle dava tarihinden geçerli olmak üzere karar kesinleşene kadar ödenmektedir. Tedbir nafakası ile eşine ve çocuğuna bakmakla yükümlü kişinin, yükümlülüğünü gönüllü olarak yerine getirmediği hallerde, hak sahibi kişilerin mağduriyetinin önlenmesi amaçlanmaktadır.

TMK’nın “Geçici önlemler” başlıklı 169. maddesinde;

“Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re’sen alır.” düzenlemesine yer verilmiştir. Tedbir nafakası bu önlemlerin başında gelmektedir.

Tedbir nafakası hükmedilirken tarafların maddi durumu göz önüne alınır, boşanma davasında kusurlu olan eş lehine tedbir nafakası verilebilir.Kusur, boşanma davasının fer’i niteliğinde olan maddi ve manevi tazminat ile yoksulluk nafakası açısından önem arz etmektedir, geçici tedbir nafakası açısından dikkate alınacak bir kriter değildir.

Tedbir Nafakasının Şartları

Boşanma davasında tedbir nafakası eş ve çocuk lehine hükmedilir. Tedbir nafakasının belli başlı şartları bulunmaktadır. Bunlar;

• Tarafların resmi şekilde evli olması
• Eşlerin ayrı yaşaması veya eşler arasında boşanma davası açılmış bulunması
• Nafaka alacaklısı eşin düzenli ve yeterli bir gelirinin bulunmaması
• Tedbir nafakasına hükmedilmesi mahkemeden istenmelidir.

Bu şartları sağlayan kişi lehine dava süresi boyunca tedbir nafakasına hükmedilir.

Tavsiye Yazı: Velayet Davası

Boşanma Davası Açmadan Tedbir Nafakası Talep Edilebilir Mi?

Boşanma davası açmadan eşlerin birbirinden tedbir nafakası talep etmesi mümkündür. Bu davanın açılabilmesi için eşlerin ayrı yaşaması gerekmektedir. Tedbir nafakası talep edecek eşin ayrı yaşamak için haklı bir nedeni bulunmalıdır.

4721 Sayılı Türk Medeni Kanunun 197. Maddesi: “Eşlerden biri, ortak hayat sebebiyle kişiliği, ekonomik güvenliği veya ailenin huzuru ciddî biçimde tehlikeye düştüğü sürece ayrı yaşama hakkına sahiptir. Birlikte yaşamaya ara verilmesi haklı bir sebebe dayanıyorsa hâkim, eşlerden birinin istemi üzerine birinin diğerine yapacağı parasal katkıya, konut ve ev eşyasından yararlanmaya ve eşlerin mallarının yönetimine ilişkin önlemleri alır. Eşlerden biri, haklı bir sebep olmaksızın diğerinin birlikte yaşamaktan kaçınması veya ortak hayatın başka bir sebeple olanaksız hâle gelmesi üzerine de yukarıdaki istemlerde bulunabilir. Eşlerin ergin olmayan çocukları varsa hâkim, ana ve baba ile çocuklar arasındaki ilişkileri düzenleyen hükümlere göre gereken önlemleri alır.” şeklinde hüküm altına almıştır.

Ayrı yaşamak zorunda kalan eş haklılığını mahkeme huzurunda ispatlayarak boşanma davası açmaksızın eşinden ayrı kaldığı süre boyunca tedbir nafakası talep edebilir. Ayrı yaşamak için haklı sebep kavramı hukukumuzda oldukça geniş yorumlanmaktadır. Örneğin eşi tarafından şiddete maruz kalan bir kadın eşinden başka bir yerde yaşamak zorunda kaldığı süre boyunca kendisi için tedbir nafakası talep edebilir.

Tedbir Nafakası Neye Göre Belirlenir

Tedbir nafakası dayanağını eşlerin evlilik birliği süresince devam eden bakım yükümlülüğü oluşturmakta olup, tedbir nafakası miktarını belirlemek için öncelikle her iki eşin de ekonomik gücünün tespit edilmesi gerekmektedir. Bu nedenle dava açıldığında mahkeme tarafların sosyal ekonomik durumunu araştırır. Sadece tarafların gelir durumu dikkate alınmaz; eşlerin harcama ve giderleri, yaşam standartları, ülkedeki mevcut ekonomik kriterler tedbir nafakasının belirlenmesinde göz önüne alınır.

Yani eş ve çocuğun geçimi için gerekli giderler belirlenirken yalnızca hayati ve zorunlu ihtiyaçlar dikkate alınmayacaktır. Ailenin barınma, gıda, giyecek, çocuğun eğitim ve öğretimi, sağlık masrafları, cep harçlığı, sigorta primleri gibi giderlerin yanında ailenin mensup olduğu sosyal çevre bakımından normal kabul edilen yaşayış düzeyinin tüm ihtiyaçları tedbir nafakası ile karşılanabilmelidir.

Çocuk için tedbir nafakası belirlenirken daha fazla titizlik istemektedir. Zira çocuk açısından tedbir nafakası belirlenirken eğitim harcamaları, sağlık harcamaları, bedensel ve zihinsel gelişim harcamaları, kültürel harcamalar gibi faktörlerin mahkemece dikkate alınması gerekmektedir. Mahkemenin bu durumları bilmesine imkan yoksa nafakanın talep edilmesi sırasında delilleriyle birlikte çocuğun önemli giderlerine değinilmesi gerekmektedir.

Tedbir Nafakasının Arttırılması veya Azaltılması

Tedbir nafakasına hükmedildikten sonra tarafların sosyal ve ekonomik durumu değişebilir veya paranın alım gücünde değişiklikler olabilir.  Tedbir nafakasının arttırılması veya azaltılması mahkemeden her zaman talep edilebilir. Hakim, öne sürülen sebepler ve sunulan delilleri inceleyerek tedbir nafakası hakkında karar verir. Bazı durumlarda hakim tedbir nafakası hakkında karar vermek için duruşma gününü bekleyebilir.

Tedbir Nafakası İçin İcra Takibi

Tedbir nafakası ödeme yükümlülüğü olduğu halde ödemeyen eş aleyhine nafakanın hükmedildiği ara karar eklenerek ilamsız icra takibi başlatılabilir. Bu icra takibinde karardan itibaren ödenmeyerek birikmiş tüm nafakalar faiziyle birlikte talep edilebilir. Tedbir nafakası nedeniyle başlatılan icra takibi ilamsız olması nedeniyle borçlunun 7 gün içinde itiraz hakkı bulunmaktadır. Ancak icra takibi doğru şekilde açıldıysa kısa sürede itirazın iptaline karar verilir ve icra takibi kaldığı yerden devam eder.

Nafaka borcundan dolayı yapılan icra takibinde borçlu emekli olsa bile emekli maaşının dörtte birine haciz koyulabilir. Bu hüküm emekli maaşına haciz konulmamasının istisnasıdır.

Tedbir Nafakasının Ödenmemesi Halinde Tazyik Hapsi

Tedbir Nafakası için icra takibi yaptığınız halde boşanma aşamasındaki eşiniz bu nafakayı ödemiyorsa icra ceza mahkemesine yapacağınız şikayet ile 3 aya kadar tazyik hapsi cezası almasını sağlayabilme imkanınız bulunmaktadır.

Nafaka Yükümlülüğünün İhlali Suçu İcra ve İflas Kanunu’nun 344. Maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre;

“(1) Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir.

(2) Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.”

Nafaka yükümlüsü, hükmedilen nafakaya ödemediği takdirde alacaklının şikayeti ile tazyik hapsine mahkum edilir. Bu ceza ile nafaka borcunun tahsili amaçlanmıştır. Borçlunun borcun tamamını ödemeden tahliye olması mümkün değildir.

Tedbir Nafakasının Sona Ermesi

Nafaka hakkı kişiye bağlı bir hak olması nedeniyle tarafların ölümü halinde doğal olarak sona erer.

Boşanma, ayrılık ve butlan davası süresince TMK m.169 uyarınca hükmedilen geçici tedbir nafakası, hakim tarafından kaldırılmadığı sürece kararın kesinleşmesine kadar devam eder ve kararın kesinleşmesi ile birlikte kendiliğinden sona erer.

Hakim tarafından tedbir nafakasının kaldırılmasına karar verilebilir. Örneğin nafaka borçlusunun işten ayrılması halinde bu durumu mahkemeye bildirmesiyle hakim tedbir nafakasını kaldırabilecektir. Aynı şekilde nafaka alan kişinin gelirinin arttığı ispatlanırsa mahkeme tedbir nafakasını kaldırabilir.