Evlat Edinme ve Evlat Edinme Şartları

Evlat edinme medeni kanunun  305 ve 320. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Evlat edinmeyle kurulan soy bağı kan bağına dayanmamaktadır. Ana veya baba ile küçük arasındaki evlatlık ilişkisi evlat edinme davası sonucunda verilen mahkeme kararıyla meydana gelmektedir. Mahkeme kanunun aradığı şartlar var ise soy bağının kurulmasına karar verir. Evlat edinme kararı ile evlatlık artık evlat edinenin altsoyu olur ve onun soyadını taşımaya başlar.

Evlat edinme nedir?

Evlat edinme çocuğun aile ortamında her yönden sağlıklı bir birey olarak yetişmesinin sağlanması ve çeşitli nedenlerle evlat sahibi olamayan veya olmasına rağmen evlat sevgisini tekrar yaşamak isteyen ailelerin ihtiyaçlarını karşılaması bakımından önemli bir kurumdur.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu da bir kararında evlat edinmenin toplum içerisinde yardımlaşma ve dayanışmaya katkı sağlayan bir kurum olduğunu vurgulamıştır.

“ … Evlat edinme bir evlat sahibi olamayışının üzüntülerinin giderilmesi, evlat sevgisinin tatmini gibi ihtiyaç ve arzuların doğurduğu, karşılıklı saygı ve sevgi hislerine dayanan ve yine karşılıklı hak ve yükümlülükleri olan bir müessesedir…” YHGK., 15.06.1968 tarih ve 1968/1117 E., 1968/462 K.

Evlat edinen ile evlatlık arasında resmi şekilde soy bağının kurulması isteniyorsa evlat edinme davası açılmalıdır. Evlat edinme kararı ile kanunun aradığı şartların karşılanması halinde kan bağı olmaksızın küçük veya ergin kişi ile evlat edinenler arasında soy bağını kuran bir hukuki ilişki oluşmaktadır.

Evlat edinme şartları

Medeni kanun gereğince 18 yaşından küçüklerin evlat edinmesi ile 18 yaşından büyük ergin veya kısıtlıların evlat edinilmesi farklı şartlara tabidir. Ayrıntılı şekilde aşağıda bahsetmeden önce evlat edinmenin şartlarını genel olarak ele almak gerekirse; evlatlığın rızası, evlat edinmenin evlatlığın yararına olması, evlat edinenlerin diğer çocuklarının evlat edinme nedeniyle zarara uğramamaları sayılabilir.

Küçüklerin evlat edinilmesine ilişkin şartlar

-Küçüğün evlat edinen tarafından 1 yıl süreyle bakılmış ve eğitilmiş olması gerekmektedir.

-Evlatlık ve evlat edinen arasında en az 18 yaş farkı bulunmalıdır.

-Evlat edinenin altsoyunun menfaatinin hakkaniyete aykırı şekilde zedelenmemesi gerekir.

-Evlat edinilecek küçüğün ayırt etme gücüne sahip olması halinde rızası alınmalıdır.

-Evlat edinilecek küçük vesayet altındaysa vesayet makamlarının izni gereklidir.

-Evlat edinilecek küçüğün anne babasının rızası alınmalıdır. Mahkeme belli durumlarda küçüğün anne ve babasının rızasının aranmamasına karar verebilir. Anne ve babanın kim olduğu belli değilse, uzun süredir haber alınamıyorsa, ayırt etme gücünden sürekli yoksunsa ve küçüğe karşı yükümlülüklerini yerine getirmiyorsa, mahkeme ana ve babanın rızası aramaz. Anne ve babanın rızası en erken küçüğün doğumu üzerinden 6 hafta geçtikten sonra alınmalıdır.

Evlat edinenler açısından aranan şartlar

-Evlat edinen eşlerin en az beş yıldan beri evli olması veya otuz yaşını doldurmuş olmaları gerekmektedir.

-Evlat edinen eşlerin ayırt etme gücüne sahip olmaları gerekir.

-Eşler evliyken evlat edinme kararını birlikte almış olmaları gerekir. Eşlerden birinin diğerini yok sayarak birini evlat edinmesi mümkün değildir.

– 30 yaşını doldurmuş olan eş, diğer eşin ayırt etme gücünden sürekli olarak yoksun olduğunu veya iki yılı aşkın süreden beri nerede yaşadığının bilinmemesi ya da mahkeme kararıyla iki yılı aşkın süreden beri eşinden ayrı yaşamakta olması sebebiyle birlikte evlât edinmesinin mümkün olmadığını ispat etmesi hâlinde, tek başına evlât edinebilir.

– Evli olmayan kişilerin birlikte evlat edinmeleri kanunen mümkün değildir.

-Evlat edinenlerin başka çocukları varsa menfaatlerinin engellenmemesi gerekir.

– Eşinin çocuğunu evlat edinecek olan kişinin en az otuz yaşını doldurmuş olması veya eşiyle en az iki yıldan beri evli olmaları gerekir.

Ergin ve kısıtlıların evlat edinmesi için aranan şartlar

-Evlat edinilenin ergin veya kısıtlı olması şarttır.

-Evlat edinenin altsoyunun açık muvafakatinin bulunması gerekir.

-Evlat edinilen evli ise eşinin rızası alınmalıdır.

-Evlat edinilenin bedensel veya zihinsel özrü sebebiyle sürekli olarak yardıma muhtaç halde olmalıdır.

-Evlatlık ile evlat edinenin en az 5 yıldan beri aile halinde birlikte yaşamaları gerekir.

Evlat edinme nasıl olur?

Ülkemizde evlat edinme yalnızca mahkeme kararıyla olabilmektedir. Evlat edinme için yetkili mahkeme evlat edinenin veya edinenlerin oturduğu yerdeki mahkemedir. Evlat edinme için görevli mahkeme ise aile mahkemesidir. Açılacak dava ile mahkeme evlat edinmenin şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediğini araştırır. Eğer evlat edinilecek küçük bir yetimhane veya çocuk esirgeme kurumunda bakılmakta ise öncelikle o ildeki aile ve sosyal hizmetler il müdürlüğüne başvuru yapılması gerekmektedir. Resmi prosedürler ve kanunun aradığı koşul olan çocuğun 1 yıllık bakım süresi gibi şartlar tamamlandıktan sonra dava açılabilmektedir. Açılan evlat edinme davasında anne babanın ve evlatlığın her türlü durum ve koşulu uzman görüşü alınarak mahkemeye rapor ile sunulur. Mahkeme tarafların kişiliği, çocuğun üstün yararı, yaşanılacak yerin durumu, sağlık koşulları, ekonomik durum gibi konuların tamamını araştırarak bir karar verir. Mahkeme kararının kesinleşmesi ile evlatlık için nüfus işlemleri halledilerek süreç tamamlanır.

Kimler evlat edinemez?

30 yaşını doldurmamış kişiler tek başına evlat edinemezler. Birlikte evlat edinmede eşlerin 5 yıldan beri evli olmaları halinde 30 yaşını doldurup doldurmalarına bakılmaz ancak tek başına evlat edinmede 30 yaşını doldurmak şarttır.

Evlatlık ile evlat edinen arasında en az 18 yaş farkının bulunmadığı durumda evlat edinilmesi mümkün değildir.

Ayırt etme gücü bulunmayan kişiler evlat edinemez. Evlat edinenin çocuk yetiştirmek ve evlatlık ilişkisine ait sorumluluğu almak için gerekli akli yeteneğe sahip olması aranır.

Evlat edinmede yaş sınırı var mı?

Kanunen evli kişiler birlikte evlat edinmektedirler. Eşlerin birlikte evlat edinmesi için 30 yaşını doldurmuş olmaları veya 5 yıldan beri evli olmaları gerekmektedir. 5 yıllık evlilik süresini dolduran eşlerde 30 yaş şartı aranmaz.

Tek başına evlat edinmede evlat edinenin 30 yaşını doldurmuş olması gerekir.

Eşler kendisinden olmayan diğer eşinin çocuklarını evlat edinecekse, evlat edinenin diğer eşle 2 yıl süreyle evli olması veya 30 yaşını doldurmuş olması gerekmektedir. Bu konu Medeni Kanun’un 306/f.3 maddesinde belirtilmiştir.

Evlat edinmek için kanun koyucu başka bir yaş şartı aramamıştır. Evlat edinen kişi için azami bir yaş şartı bulunmamaktadır. Diğer şartları sağladığı takdirde yaşlı sayılan bir kişi de evlat edinebilir.

Tavsiye içerik: Aile ve Boşanma Hukuku

Evlat edinmek için evlilik şart mıdır?

Bir çocuk veya ergin kişiyi evlat edinmek için evli olmak şart değildir. Medeni kanun hükümleri gereğince kişi bekarken de evlat edinebilir. Daha önceki başlıklarda saydığımız şartların sağlanması halinde evli olmayan kimse tek başına evlat edinebilir. Tek başına evlat edinmek için başvuru yapan kimsenin daha sonra evlenmesi evlat edinmenin seyrini değiştirmez. Yani kişi sırf sonradan evlendiği için birlikte evlat edinmek zorunda değildir. Hatta böyle bir durumda eşinin izin vermesi de gerekli değildir

Evlat edinme süreci ne kadar sürer?

Evlat edinme davasının sonuçlanma süresi ülkemizdeki mahkemelerin yoğunluğuna göre değişmektedir. Açılacak davanın hangi ilde ve ilçede açıldığı bu hususta önemlilik arz etmektedir. Anne ve babanın rızasının aranmayacağına dair öncesinde verilmiş bir mahkeme kararı varsa süreç nispeten daha hızlı tamamlanabilmektedir. Evlat edinme davası mahkemelerin iş yüküne göre değişiklik göstermek koşuluyla 3 ay ile 8 ay arasında sonuçlanmaktadır.