İşe İade Davası

İş güvencesi, işçinin Anayasa ile güvence altına alınan çalışma hakkının korunması ve iş sözleşmesinde feshin keyfiliğinin önlenebilmesi bakımından iş hukukunda önemli bir yere sahiptir. İş hukukundaki temel ilkelerden bir tanesi de işçinin korunması ilkesidir. İşveren tarafından sona erdirilen bir iş ilişkisi varsa işçi açısından bunun tekrar kurulabilme hakkının bulunması önemlidir. Zira iş ilişkisinin devamlılığı ve yeniden kurulması mümkün olmuyorsa, işçinin işini kaybetmesinden kaynaklanan zararın giderilmesi gerekmektedir. İşte işe iade davası tam da bu yüzden hukukumuzda yer bulmuştur.

İşe iade davasının kaynağı olan 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 20. Maddesine göre; “İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir.”

İşe iade davası; işçinin işine geçerli bir sebep olmaksızın son verildiği durumda işe tekrar başlatılma talebiyle işçi tarafından iş mahkemesinde açılan tespit nitelikli bir davadır. İşe iade davası işe geri dönüş davası olarak da bilinmektedir.

İşe iade davasının şartları şunlardır;

  • İş kanunu kapsamında çalışmalarda bulunmak ve işveren vekili sıfatı olmamak
  • İş sözleşmesi belirsiz süreli (süresiz) sözleşme olmalıdır. (İşçiyle ardı ardına belirli süreli sözleşme yapılması iş sözleşmesinin belirsiz süreli sözleşmeye dönüştüğü konusunda Yargıtay kararları bulunmaktadır. Ayrıca işçiyle belirli süreli bir iş sözleşmesi yapılıyorsa tamamlanacak iş objektif koşullarla belirlenmiş olmalıdır.)
  • İş yerinde en az 30 kişinin çalışması (İşçi sayısının hesabında aynı iş kolunda işverene bağlı tüm işyerleri hesap edilir.)
  • İşçinin en az 6 aylık kıdeminin bulunması
  • İş sözleşmesinin feshinin geçerli bir nedene dayanmaması

İş Güvencesi Kavramı Ne Anlama Gelmektedir?

İş Hukuku, işçi ile işveren arasındaki iş ilişkilerini düzenleyen bir hukuk dalıdır. İş güvencesi, iş sözleşmesinin işveren tarafından feshine karşı işçinin korunması olarak belirtilmiştir. İşveren karşısında güçsüz durumda olan işçinin iş sözleşmesinin haksız nedenle feshedilmesi işçinin hayatında tartışmasız şekilde olumsuz sonuçlar doğuracaktır. İşveren işçisinin iş sözleşmesini feshediyorsa bunu geçerli bir nedene dayandırmak zorundadır. İş güvencesi, işçiyi feshin çoğu olumsuz neticesine karşı korumakta, işe geri dönüş imkanı sağlamakta ve işçi lehine bazı tazminatların ödenmesini (boşta geçen süre ücreti, işe başlatmama tazminatı vs.) gerektirmektedir. Tüm bunlar iş güvencesinin gereğidir.

İşe İade Davası Nedir?

İşe iade davası, işveren tarafından sözleşmesi geçerli bir nedene dayanılmadan feshedilen işçilerin işe iade edilmesi ve bu süreçte haksız yere uğradıkları zararın giderilmesini sağlayan bir dava niteliğindedir. İşe iade davasını yalnızca işveren tarafından iş akdi sonlandırılan işçi açabilir.

İş davaları zorunlu arabuluculuk kapsamındadır. Yani işçi işe iade davası açmak istiyorsa fesih bildiriminin kendisine tebliğinden itibaren bir ay içinde arabulucuya başvurmalıdır. Arabuluculuk görüşmeleri sonucunda anlaşmaya varılamaması hâlinde işçi işe iade davasını son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren iki hafta içinde açması gerekmektedir. Süresi içerisinde arabulucuya başvurulmadığı veya arabuluculuk sürecinin tamamlanmasının ardından iki haftalık süre içerisinde dava açılmadığı takdirde işe geri dönüş talebiyle bir dava veya başvuru yapılma hakkı ortadan kalkmaktadır.

İş Sözleşmesinin Fesih Usulü

İş Kanunu 19. Maddesi’nde işverenin, iş sözleşmesini feshederken uyması gereken usul kuralları yer almaktadır. Buna göre işveren fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmek zorundadır. İşveren fesih sırasında bildirdiği nedeni sonradan değiştiremez, fesih nedeniyle bağlıdır. İşçinin savunması alınmadan davranışı veya verimi nedeniyle iş akdi feshedilemez, işveren iş sözleşmesini feshetmeden önce işçinin savunmasını almak zorundadır. İşveren feshin son çare ilkesine dikkat ederek sözleşmeyi feshetmelidir.

İşe İade Davasında Neler Talep Edilir?

İşe iade davası işçinin işe geri dönüş amacıyla açtığı tespit nitelikli bir davadır. İşe iade davasında işçi öncelikle iş akdinin haksız nedenle feshedildiğini ileri sürmeli ve işe iadesine dair karar verilmesini talep etmelidir. İşe iade davasında boşta geçen süre ücreti ile işe başlatmama tazminatı da talep edilmelidir.

İşe iade davasının kabulü halinde işçi ister işe başlatılsın isterse işe başlatılmasın en çok 4 aya kadar boşta geçen süre ücreti işveren tarafından işçiye ödenir. Bu ücretin verilmesiyle işçinin iş ararken çalışamadığı zamana ilişkin uğradığı zararların giderilmesi amaçlanmıştır. Dolayısıyla işçinin işe geri dönüşü sağlansa dahi işveren tarafından boşta geçen süre ücreti işçiye ödenmek zorundadır.

İşçi, işe iade davasının kabul edildiğine dair verilen kesin olan kararın kendisine tebliğinden itibaren 10 iş günü içerisinde kendisini işe başlatması için işverene başvuruda bulunmalıdır. İşveren işçinin kendisine başvurusundan sonra 1 ay içerisinde tekrar işe alıp başlatabilir. Eğer işveren işe iade davasını kazanan işçiyi başvurusuna rağmen işe geri başlatmazsa en az 4 ay en fazla 8 ay olmak üzere işçiye işe başlatmama tazminatı ödemesi gerekmektedir.

İşe iade davasında hükmedilen ücret ve tazminatların belirlenmesi bakımından o tarihte işçinin emsal ücretine göre hesaplama yapılır.

İşe İade Davasında Feshin Son Çare Olması İlkesi

İşe iade davasında iş akdinin feshi son çare olarak yapılmalıdır. İşveren iş sözleşmesinin feshinden önce sözleşmenin devamlılığı ve işçinin iş görme edimini yerine getirmesini sağlamak için gerekli çabayı göstermelidir. Feshi önleyebilecek daha hafif tedbirler varsa onlara başvurmalı ve bu tedbirler alınsa dahi iş ilişkisini sürdürmesinin mümkün olmaması durumunda son çare olarak feshe başvurmalıdır. İşveren tedbir olarak işçiyi eğitime tabi tutabilir, iş koşullarını değiştirebilir, işçiyi boşalan başka bir kadroya geçirebilir. Tüm bunlar mümkün değilse işveren o zaman iş akdini feshedebilecektir.

İşe İade Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

İşe iade davasında görevli mahkeme iş mahkemeleridir. İş mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde asliye hukuk mahkemesi iş mahkemesi sıfatıyla işe iade davasına bakarlar.

Yetkili mahkeme ise işveren sıfatına haiz davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı andaki yerleşim yeri mahkemesi veya işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesidir.

İşe İade Davasının Sonuçları

İşe iade davasında mahkeme iş sözleşmesinin işverence geçerli nedenle feshedilmediğini veya geçerli fesihte uygulanan yasal düzenlemelere uyulmadığı yahut feshin son çare olarak uygulanmadığı kanaatine varırsa feshin geçersizliğine ve işçinin işe iadesine karar verir.

Feshin geçersizliğine, dolayısıyla işçinin işe iadesine karar veren mahkeme işe iadenin yanında boşta geçen süre ücretin ödenmesine karar verir. Bu ücret kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakları şeklinde ödenir. Eğer işveren mahkeme kararına uymayıp işçiyi işe başlatmazsa işçinin kıdemine göre işçiye en az dört aylık, en çok sekiz aylık ücreti tutarında işe başlatmama tazminatı ödemekle yükümlü olur.

İşveren fesih sırasında kıdem ve ihbar tazminatını işçiye ödemişse, işçinin işe başlatılması durumunda ödenen miktarlar boşta geçen süre ücretinden mahsup edilir.

Tavsiye yazı: İhbar Tazminatı

İşe iade davasının kazanılması halinde işçinin 4 aylık boşta geçen süresi işyerinde çalışmış gibi kıdem süresine dahil edilir. İşe iade davası sonucunda işverenin işçiyi işe başlatmaması durumunda işçi tarafından kıdem ve ihbar tazminatı ödenmesine ilişkin ayrı bir dava açılabilir.

İşe iade davası kararının hüküm doğurması için kararın kesinleşmesi gerekmedir. İşe iade davasında yalnızca istinaf kanun yoluna gidilebilir. Temyiz yolu kapalıdır. Bölge adliye mahkemesinin istinaf başvurusu nedeniyle verdiği karar kesindir.

İşe iade davası kararının kazanılması sonucunda kararın kesinleşmesiyle beraber işçinin işverene 10 iş günü içerisinde işe başlamaya hazır olduğunu bildiren bir bildirimde bulunması gerekmektedir. Bu süre belirlenirken postada yaşanan gecikmeler işçi aleyhine değerlendirilemez. İşçinin bildirim evrakını hazırladığı tarih esas alınır. İşçinin işe başlamak için yaptığı başvuruda kanunen bir şekil şartı aranmamıştır ancak ispat açısından sıkıntı yaşamamak için noter yoluyla yapılmasını tavsiye etmekteyiz. İşçi, işe başlamak amacıyla işverene şahsen başvuruda bulunabileceği gibi avukatı aracılığıyla da başvurabilir.

Sonuç

İş hukukunun en temel ilkelerinden biri işveren karşısında zayıf durumda bulunan işçinin korunma ilkesidir. Bu nedenle iş davalarında tereddütlü olan durumlarda işçi lehine yorum yapılması gerekmektedir. İş güvencesi ile işçinin çalışma hakkı güvence altına alınmakta ve işverence keyfi şekilde iş sözleşmesinin feshedilmesinin önüne geçmek amaçlanmıştır. İşe iade davası ile de işçi için hukuki koruma sağlanmak istenmiştir. İşveren karşısında zayıf konumda olan işçinin tüm süreç boyunca avukat yardımından faydalanması ve böylece hak kaybı yaşamaması onun için daha iyi olacaktır.

İşe iade davası açmak için yukarıda saydığımız şartları sağlayan işçi öncelikle zorunlu olan arabulucuya başvurmalı arabuluculuk sürecinde işe iade bakımından taraflar anlaşamadığı takdirde dava açılmalıdır. İşe iade davası kısa sürede sonuçlanan ve basit yargılama usulü uygulanan bir dava biçimidir. İşe iade davasının kazanılması sonucunda işçi boşta geçen süre ücretine ve işe başlatılmaması halinde işe başlatmama tazminatına hak kazanacaktır.

Ülkemizde iş hukuku mevzuatı ve hukuk yargılaması sürekli değişim halindedir. İş davalarında iyi bir sonuç elde etmek isteyen kişilerin güncel yargıtay kararlarına hakim olması beklenir. Bu yazımızda işe iade davası hakkında ilgisi olan herkesin bilmesi gereken temel bilgileri sizlere anlattık. Daha fazlası ve hukuki destek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.