Hakaret Suçu ve Cezası

Hakaret Suçu Nedir?

Hakaret, bir kişinin onur ve saygınlığını zedeleyici, rencide edici, küçük düşürücü söz ve davranış olarak tanımlanmaktadır. Türk Ceza Kanunu’na göre de hakaret suçunun farklı işleniş biçimleri vardır. Hakaret suçu kişinin yüzüne karşı işleneceği gibi kişinin gıyabında da işlenebilir ancak bu durumda kanun bu suçun olması için bazı şartlar aramaktadır. Kişinin yüzüne karşı hakaret suçunun işlenmesi için o an orada olmak, hakarete maruz kalmak yeterliyken gıyapta hakaret suçunda cezalandırılma için mağdur dışında en az üç kişinin şahitliğini aramaktadır.

Hakaret Suçunun Cezası Ne Kadardır?

Hakaret suçunun cezası suçun kanun maddesi kapsamında hangi şekle uygun olarak işlendiğine göre farklılık göstermektedir. Suçun temel hali olan direkt kişinin yüzüne karşı işlenmesi durumunda kişi üç aydan iki yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası ile cezalandırılacağı düzenlenmiştir. Ancak unutulmamalıdır ki bu cezanın miktarı veya şekli somut olayın özelliklerine göre değişkenlik göstermektedir.

Hakaret suçunun Türk Ceza Kanunu’nun 125. Maddesinin 3. Fıkrasında sayılan nitelikli hallerde işlenmesi halinde (karşı tarafın kamu görevlisi olması ve görevinden dolayı hakarete maruz kalması, kişinin mensup olduğu dine ve kutsal sayılan değerlerine karşı işlenmesi, dini, düşünce ve inanç hürriyeti kapsamında bu düşüncelerini açıklaması ya da bunlara uygun davranmasından dolayı) 1 yıldan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası verilir.

Tavsiye yazı: Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu ve Cezası

Hakaret suçu alenen işlenmesi durumunda ise 1/6 oranında verilen ceza arttırılacaktır.

Hakaret suçu bakımından uygulamada genellikle adli para cezasına hükmedilmektedir. Adli para cezaları şu an bir günün karşılığı olarak en az 100 TL en çok 500 TL olarak hesaplanmaktadır. Ayrıca bu cezaya hükmedilirken sanığın kişisel ve ekonomik durumu ile sabıka kaydı da dikkate alınmaktadır.

İnternet ve Sosyal Medya Yoluyla Hakaret Suçunun İşlenmesi

Güncel hayatta hakaret suçu en yaygın olarak sosyal medya uygulamaları üzerinden işlenmektedir. Bir kişiye karşı mail, Facebook, X (Twitter), Instagram, Whatsapp vs gibi sosyal medya platformları üzerinden sesli, yazılı veya görsel kullanarak hakaret etmek de kişinin yüzüne karşı bizzat hakaret edilmesi olarak kabul edilir ve hakaret suçu oluşur. Bu nedenle internet ve sosyal medya üzerinden bir kişiye hakaret edilmesi durumunda bu suçun cezasıyla karşılaşılması muhtemeldir. Ancak sosyal medya platformları üzerinden başkalarının yayınladıkları hakaret içerikli gönderileri sadece beğenmek hakaret suçunu meydana getirmemektedir.

Hakaret Suçunun Nitelikli Halleri

Hakaret suçunun nitelikli halleri kanunda;

• Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı (TCK 125/3-a)

• Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklaması, değiştirmesi, yaymaya çalışması, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranması sebebiyle işlenmesi (TCK 125/3-b)
• Mağdurun kutsal saydığı değerler sebebiyle işlenmesi (TCK 125/3-c)
• Hakaretin alenen işlenmesi (TCK 125/4) hallerinde ceza arttırılarak verilir.

Hakaret suçunun Türk Ceza Kanunu’nun 125. Maddesinin 3. Fıkrasında sayılan ve yukarıda yazdığımız nitelikli hallerde işlenmesi halinde 1 yıldan aşağı olmamak üzere 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası verilir.

Hakaret suçunun Türk Ceza Kanunu’nun 125. Maddesinin 4. Fıkrasında sayılan alenen işlenmesi nitelikli halinde verilen cezaya 1/6 oranında arttırım yapılmaktadır.

Hakaret Suçunda Şikayet Süresi ve Zamanaşımı

Kural olarak fiilin öğrenilmesinden itibaren başlayan şikayet süresine 9. Yargı paketi olarak bilinen 7531 sayılı kanun ile şikayet süresinin fiilin gerçekleşmesinden itibaren iki yılı geçemeyeceği düzenlenmiştir. Böylelikle hakaret suçu bakımından bir istisna getirilmiş ve her halde fiilin gerçekleşmesinden sonra iki yıllık kesin bir şikayet süresi öngörülmüştür.

Hakaret suçunun şikayete tabii olmayan şekillerde işlenmesi halinde şikayet süresinden bahsedilmez. Ancak hakaret suçunun kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlendiği hallerde soruşturmanın dava zamanaşımı süresi dolmadan en geç 8 yıllık zamanaşımı süresinde açılması gerekmektedir.

Hakaret Suçunda Uzlaşma ve Önödeme

Şikayete tabii suçlar genel olarak uzlaşmaya tabiidir. Türk Ceza Kanunu’na göre hakaret suçu da şikayete tabii suçlardandır. Ancak hakaret suçu içinde düzenlenen kamu görevlisine karşı hakaret suçunun işlenmesi durumunda suç şikayete tabii olmadığından uzlaşmaya tabii değildir. Aynı şekilde Hakaret suçunun şikayete tabii olmasına rağmen sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde de 9. Yargı paketiyle getirilen değişiklik sonrası uzlaşma hükümleri uygulanmayacaktır.

Uzlaşma usulünde soruşturma aşamasında anlaşmanın sağlanması ile kişi hakkında iddianame hazırlanmaz ve kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir. Kovuşturma aşamasında uzlaşma yoluna gidilmesinde ise anlaşma sağlanırsa davanın düşmesi kararı verilir.

Hakaret suçu sonucunda birden fazla mağdur veya zarar gören varsa hepsinin uzlaşmayı kabul etmesi gerekir. Aksi halde uzlaşma hükümleri uygulanmaz.

Birden çok kişi tarafından hakaret suçunun gerçekleştirilmesi durumunda da ancak uzlaşan kişi uzlaşmadan yararlanır.

Ön ödeme de uzlaştırma gibi ceza yargılamasına özgü çözüm yollarından biridir. Ön ödeme soruşturma aşamasında kapsamına giren bir suç bakımından uygulanmak zorundadır. Ön ödeme hükümleri gereğince Soruşturma aşamasında Cumhuriyet Savcısı tarafından şüpheliye ön ödeme teklifi tebliğ edilir. Şüpheli yapılan tebliğe karşı 10 gün içinde teklifte belirtilen para miktarını kabul edip ödemesi halinde kamu davası açılmaz ve kişi hakkında kovuşturmaya yer olmadığı kararı (takipsizlik) verilir. Verilen süre içinde teklif kabul edilmezse kişi hakkında kamu davası açılır. 9. Yargı Paketi olarak bilinen 7531 Sayılı Kanun’la yapılan değişiklikle hakaret suçunun;

• Sesli, görüntülü veya yazılı şekilde işlenmesi (TCK 125/2)
• Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklaması, değiştirmesi, yaymaya çalışması, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranması sebebiyle işlenmesi (TCK 125/3-b)
• Mağdurun kutsal saydığı değerler sebebiyle işlenmesi (TCK 125/3-c)
• Alenen işlenmesi (TCK 125/4) halinde ön ödeme hükümleri uygulanacaktır.

Hakaret Suçunda Şikayetten Vazgeçmenin Sonuçları

Hakaret suçu şikayete tabii suçlardan olduğu için hakkınızda yapılan şikayetten vazgeçilmesi soruşturma aşamasında suçu ortadan kaldırır. Kovuşturma aşamasında yapılan şikayetten vazgeçmede ise sanık tarafının onayına bağlıdır. Sanık tarafının vazgeçmeye onayı durumunda dava düşer.

Hangi Sözler Hakaret Suçunu Oluşturur?

Bir kişi hakkında sarfedilen söz veya davranışların kişinin onur ve haysiyetini zedeleyici nitelikte olması halinde hakaret suçu oluşmaktadır. Ancak bu nitelikte olmayıp sırf kaba, rahatsız edici, nezaketsizlik barındıran sözcük veya fiiller hakaret suçunu oluşturmamaktadır. Örneğin yargı kararlarına da geçtiği gibi beceriksiz, basiretsiz adam, bir işten de anlamıyor gibi sözler kaba ve nezaket kurallarına uymayan tarzda olduğu, kişinin onur ve haysiyetini zedeleyici boyuta ulaşmadığı kabul edilmiştir.

Yine beddua vasfında kalan sözler ve eleştiri vasfında kalan sözler de hakaret suçunu oluşturmamaktadır. Örneğin; Allah belanı versin, Allah çocuklarından çıkarsın, Allah seni bildiği gibi yapsın, Allah’ından bul, gözün kör olsun, arabanın altında kal inşallah … gibi cümleler örnek verilebilir. Yine kişiyi küçük düşürme amacı taşımayan somut olayın gerekleri dikkate alınarak değerlendirilen sözcükler de ağır eleştiri kapsamında değerlendirilebilir. Yine yargı kararlarından örnek vermek gerekirse;  “kalsın muayene olmuyorum, bu ne biçim doktor, bunu kim koymuş buraya, bunda doktor kılığı yok” şeklindeki ifadeler bir bütün olarak değerlendirildiğinde, yöneltilen bu sözlerin kişinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp rahatsız edici, kaba, nezaket dışı davranış ve ağır eleştiri niteliğinde olduğu değerlendirilmiştir.

Her bir olay kendi içinde kendine has özelliklerini taşımaktadır. Bu yüzden her somut olaya ve somut delillere göre değişkenlik göstermekle birlikte Yargı kararları kapsamında hakaret sayılmayan kelimelere örnek olarak:

• Hanzo
• Ateist
• Çingene
• Çapulcu
• Yobaz
• Anarşist
• Ajan
• Allahsız
• Zibidi
• Kel
• Kelaynak
• Menopozlu
• Yandaş
• Basiretsiz
• Beceriksiz adam
• Lan, ulan
• Saygısız
• Terbiyesizlik yapma
• Kendini bilmez
• Yalaka

Karşılıklı Hakaret Suçu ve Cezası

Hakaret suçu, bir kişiye karşı karşılıklı olarak gerçekleşirse hakim hakaret suçunun işlenmesine kimin neden olduğunu gözeterek bir değerlendirme yapar. Bu değerlendirme sonucunda hakim taraflardan biri ya da her ikisi için verilecek olan cezada indirime hükmedebileceği gibi ceza vermekten tamamen de vazgeçebilir. Uygulamada karşılıklı hakaret durumunda indirimden çok mahkemelerin ceza vermemeyi seçtiği görülmektedir.

Hakaret Suçu Görevli ve Yetkili Mahkeme

Hakaret suçunun cezası 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’na göre üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır. Suçun üst sınırı 5 yılı aşmadığından bu suç bakımından görevli mahkeme genellikle genel görevli mahkeme olan Asliye Ceza Mahkemesidir.

Hakaret suçu bakımından yetkili olan; kovuşturma aşamasını yürütecek olan mahkeme ise hakaret suçunun işlendiği yer mahkemesi olacaktır. Ancak hakaret suçu internet üzerinden işlenmişse suçun öğrenildiği yer mahkemesi yetkili olacaktır.