7188 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 23 ila 25. maddeleriyle, 2/7/2012 Tarihinde ve 6352 Sayılı Kanun’un 105. maddesiyle ilga edilen 250, 251, 252. maddeler, başlıkları ile birlikte yeniden düzenlenip ceza hukuk sistemimize “seri muhakeme usulü” ve “basit yargılama usulü” olarak dahil edilmiştir. Basit yargılama usulü 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 251. maddesinde düzenleme alanı bulmuştur.
Madde hükmüne göre basit yargılama usulü, asliye ceza mahkemesince iddianamenin kabulünden sonra belli bazı suçlar bakımından mahkemenin takdirine bırakılmış ve birtakım usuller atlanarak duruşma olmaksızın dosya üzerinden yazılı beyan ve savunma esasına dayanarak yürütülen etkin ve daha kolay özel bir ceza muhakemesi yöntemi olarak tanımlanabilir. Mahkeme dilerse bu yönteme başvurmayıp normal yargılama prosedürlerini uygulayabilir.
Değişiklik ile getirilen bu yargılama usulü ile amaçlanan şey ise basit ve ağır suçlar arasında bir ayrıma gidilerek, ağır suçlara ilişkin yargılamalara daha fazla zaman ve emek harcanarak hakkaniyetle ölçüşen kararlar verilebilmesidir. Böylece yargısal faaliyetlerin daha etkin, daha hızlı ve daha kolay bir şekilde ilerlemesi, yargılama faaliyetindeki sürelerin kısaltılması amaçlanmıştır.
İşbu usul kovuşturma evresine ilişkin olup CMK 251.maddenin 3.fıkrası gereği Cumhuriyet Savcısının görüşü alınmadan TCK 61 göz önünde bulundurularak CMK 223 te yer alan beraat kararı, mahkumiyet, ceza verilmesine yer olmadığı kararı, cezaya mahkumiyet yerine veya mahkumiyetin yanı sıra güvenlik tedbiri, davanın reddi, davanın düşmesi gibi durumlara hükmedilebilir. Basit yargılama usulünde mahkumiyet kararı verildiği takdirde sonuç ceza dörtte bir (1/4) oranında indirilir. Basit yargılama usulünün uygulanamayacağı haller CMK 251.maddenin 7.ve 8.fıkralarında düzenlenmiştir.
Basit Yargılama Usulü
Basit Yargılama Usulü CMK Madde 251’de düzenlenmiştir.
“MADDE 251- (1) Asliye ceza mahkemesince, iddianamenin kabulünden sonra adli para cezasını ve/veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verilebilir.
(2) Basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verildiği takdirde mahkemece iddianame; sanık, mağdur ve şikâyetçiye tebliğ edilerek, beyan ve savunmalarını on beş gün içinde yazılı olarak bildirmeleri istenir. Tebligatta duruşma yapılmaksızın hüküm verilebileceği hususu da belirtilir. Ayrıca, toplanması gereken belgeler, ilgili kurum ve kuruluşlardan talep edilir.
(3) Beyan ve savunma için verilen süre dolduktan sonra mahkemece duruşma yapılmaksızın ve Cumhuriyet savcısının görüşü alınmaksızın, Türk Ceza Kanununun 61 inci maddesi dikkate alınmak suretiyle, 223 üncü maddede belirtilen kararlardan birine hükmedilebilir. Mahkumiyet kararı verildiği takdirde sonuç ceza dörtte bir oranında indirilir.
(4) Mahkemece, koşulları bulunması hâlinde; kısa süreli hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya hapis cezası ertelenebilir ya da uygulanmasına sanık tarafından yazılı olarak karşı çıkılmaması kaydıyla hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir.
(5) Hükümde itiraz usulü ile itirazın sonuçları belirtilir.
(6) Mahkemece gerekli görülmesi hâlinde bu madde uyarınca hüküm verilinceye kadar her aşamada duruşma açmak suretiyle genel hükümler uyarınca yargılamaya devam edilebilir.
(7) Basit yargılama usulü, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik hâlleri ile soruşturma veya kovuşturma yapılması izne ya da talebe bağlı olan suçlar hakkında uygulanmaz.
(8) Basit yargılama usulü, bu kapsama giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir suçla birlikte işlenmiş olması hâlinde uygulanmaz.”
Basit Yargılama Usulünün Kapsamına Giren Suçlar
1-Sadece adli para cezasını gerektiren suçlar,
2-Üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlar,
3-Adli para cezasıyla birlikte veya adli para cezasının seçenek olarak uygulandığı hapis cezalarında yine üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulü uygulanabilecektir.
Bu suçlar:
• TCK madde 88/1’de düzenlenen kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi suçu,
• TCK madde 97’de düzenlenen terk suçu,
• TCK madde 98’de düzenlenen yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi suçu,
• TCK madde 106/1’de düzenlenen tehdit suçu,
• TCK madde 105/1’de düzenlenen basit cinsel taciz suçu (çocuğa karşı cinsel taciz suçu hariç),
• TCK madde 116/1,2,3’te düzenlenen konut dokunulmazlığının ihlali suçu,
• TCK madde 117/1’de düzenlenen iş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçu,
• TCK madde 125’te düzenlenen hakaret suçu,
• TCK madde 130’da düzenlenen kişinin hatırasına hakaret suçu,
• TCK madde 153/2’de düzenlenen ibadethane ve mezarlıklara zarar verme suçu,
• TCK madde 155/1’de düzenlenen güveni kötüye kullanma suçu,
• TCK madde 156’da düzenlenen bedelsiz senedi kullanma suçu (TCK m.156),
• TCK madde 160’da düzenlenen kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçu,
• TCK madde 162’de düzenlenen taksirli iflas suçu,
• TCK madde 163’de düzenlenen karşılıksız yararlanma suçu,
• TCK madde 166’da düzenlenen bilgi vermeme suçu,
• TCK madde 170/2’de düzenlenen genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması suçu,
• TCK madde 171’de düzenlenen genel güvenliğin taksirle tehlikeye sokulması suçu,
• TCK madde 175’te düzenlenen akıl hastası üzerindeki bakım ve gözetim yükümlülüğünün ihlali suçu,
• TCK madde 176’da düzenlenen inşaat veya yıkımla ilgili emniyet kurallarına uymama suçuı,
• TCK madde 177’de düzenlenen hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması suçu,
• TCK madde 178’de düzenlenen işaret ve engel koymama suçu,
• TCK madde 179/2,3’te düzenlenen trafik güvenliğini kasten tehlikeye sokma suçu,
• TCK madde 180’de düzenlenen trafik güvenliğini taksirle tehlikeye sokma suçu,
• TCK madde 181’de düzenlenen çevrenin kasten kirletilmesi suçu,
• TCK madde 182’de düzenlenen çevrenin taksirle kirletilmesi suçu,
• TCK madde 183’te düzenlenen gürültüye neden olma suçu,
• TCK madde 193’te düzenlenen zehirli madde imal ve ticareti suçu,
• TCK madde 194’te düzenlenen sağlık için tehlikeli madde temini suçu,
• TCK madde 195’te düzenlenen bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma suçu,
• TCK madde 196’da düzenlenen usulsüz ölü gömülmesi suçu,
• TCK madde 206’da düzenlenen resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan suçu,
• TCK madde 209’da düzenlenen açığa imzanın kötüye kullanılması suçu,
• TCK madde 215’te düzenlenen suçu ve suçluyu övme suçu,
• TCK madde 216/2,3’te düzenlenen halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu,
• TCK madde 217’de düzenlenen kanunlara uymamaya tahrik suçu,
• TCK madde 219’da düzenlenen görev sırasında din hizmetlerini kötüye kullanma suçu,
• TCK madde 225’te düzenlenen hayasızca hareketler suçu,
• TCK madde 226/1’de düzenlenen müstehcenlik suçu,
• TCK madde 230’da düzenlenen birden çok evlilik, hileli evlenme, dinsel tören suçu,
• TCK madde 232’de düzenlenen kötü muamele suçu,
• TCK madde 233’te düzenlenen aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali suçu,
• TCK madde 234’te düzenlenen çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu,
• TCK madde 237’de düzenlenen fiyatları etkileme suçu,
• TCK madde 240’ta düzenlenen mal veya hizmet satımından kaçınma suçu,
• TCK madde 243/1,2,3’te düzenlenen bilişim sistemine girme suçu,
• TCK madde 257’de düzenlenen görevi kötüye kullanma suçu,
• TCK madde 259’da düzenlenen kamu görevlisinin ticareti suçu,
• TCK madde 260’ta düzenlenen kamu görevinin terki veya yapılmaması suçu,
• TCK madde 261’de düzenlenen kişilerin malları üzerinde usulsüz tasarruf suçu,
• TCK madde 262’de düzenlenen kamu görevinin usulsüz olarak üstlenilmesi suçu,
• TCK madde 264’te düzenlenen özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçu,
• TCK madde 270’te düzenlenen suç üstlenme suçu,
• TCK madde 272/1’de düzenlenen yalan tanıklık suçu,
• TCK madde 278’de düzenlenen suçu bildirmeme suçu,
• TCK madde 279’da düzenlenen kamu görevlisinin suçu bildirmemesi suçu,
• TCK madde 280’de düzenlenen sağlık mesleği mensuplarının suçu bildirmemesi suçu,
• TCK madde 284’te düzenlenen tutuklu, hükümlü veya suç delillerini bildirmeme suçu,
• TCK madde 286’da düzenlenen ses veya görüntülerin kayda alınması suçu,
• TCK madde 287’de düzenlenen genital muayene suçu,
• TCK madde 288’de düzenlenen adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs suçu,
• TCK madde 289’de düzenlenen muhafaza görevini kötüye kullanma suçu,
• TCK madde 290’da düzenlenen resmen teslim olunan mala elkonulması ve bozulması suçu,
• TCK madde 291’de düzenlenen başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme suçu,
• TCK madde 292/1’de düzenlenen hükümlü veya tutuklunun kaçması suçu,
• TCK madde 295’te düzenlenen muhafızın görevini kötüye kullanması suçu.
