Muris muvazaası (mirastan mal kaçırma), miras bırakan kişinin hayattayken mal kaçırma amacıyla ölünceye kadar bakma sözleşmesi veya tapuda satış işlemi ile bağış iradesini gizlemesi ile ortaya çıkar. Bağış diğer mirasçılardan mal kaçırma amacıyla yapılmaktadır. Miras bırakan bağış yapma olan gerçek iradesini başka bir hukuki işlem ile gizleyerek muvazaaya sebep olur. Miras bırakan ölmeden önce görünürde satış ya da ölünceye dek bakma sözleşmesi yapmışken aslında bu işlem bağışlama amacı taşıdığından mirasçılar tarafından mirastan mal kaçırma nedeniyle dava açılabilmektedir. Muris muvazaasını ile ilgili en temel ve önemli Yargıtay Kararı 1.4.1974 tarih ve 1974/1-2 Esas ve Karar sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu Kararıdır.
İçindekiler
- 1 Muris Muvazaası Nedir?
- 2 Muris Muvazaası Davasını Kimler Açabilir?
- 3 Muris Muvazaası Davası Kime Karşı Açılır?
- 4 Muris Muvazaası Davasında Zamanaşımı
- 5 Muris Muvazaasının Şartları
- 6 Muris Muvazaası Davasında İspat
- 7 Muris Muvazaası ve Tenkis Davası Arasındaki Farklar
- 8 Görevli ve Yetkili Mahkeme
- 9 Muris Muvazaası Davasının Sonuçları
- 10 Mirastan Mal Kaçırma Davasında Avukatın Önemi
Muris Muvazaası Nedir?
Muris muvazaası (mirastan mal kaçırma), bir kimsenin mirasçısını miras hakkından yoksun bırakmak amacıyla yaptığı karşılıksız kazandırmaları sanki aralarında satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi yapılmış gibi göstermesidir. Miras bırakan gerçekte bağışlamak istediği mallarını satış karşılığında devretmiş gibi göstererek mirasçılarının ilerde dava açmasını önlemek istemektedir.
Muris muvazaasında, miras bırakan ile sözleşmenin karşı tarafı, aralarında yaptıkları bağış sözleşmesini genellikle satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi ile gizlemektedirler. Başka bir anlatımla, miras bırakan ile karşı taraf malın gerçekten temliki hususunda karşılıklı şekilde anlaşmışlardır.
Davayı açan mirasçı üçüncü kişi konumunda olduğundan açılacak davada mirastan mal kaçırma ve muvazaa her türlü delil ile ispat edebilir.
Muris Muvazaası Davasını Kimler Açabilir?
Muris muvazaası davası açacak kişinin muvazaalı sözleşme yapan miras bırakanın mirasçısı olması yeterlidir. Yani yasal mirasçı, atanmış mirasçı veya evlatlık bu davayı açabilecektir. Davayı açan kişinin saklı pay sahibi mirasçı olması gerekmez. Açılan davada muvazaa her türlü delil ile ispatlanabilir.
İstisnai olarak mirası reddeden, miras hakkından feragat eden ve mirastan çıkarılan mirasçıların muris muvazaası nedeniyle dava açma hakkı bulunmamaktadır.
Tavsiye Yazı: Muvazaa Nedir?
Muris Muvazaası Davası Kime Karşı Açılır?
Muris muvazaası nedeniyle açılacak davada davalı taraf, murisin ölmeden önce lehine kazandırıcı işlem yaptığı kişi veya kişilerdir. Taşınmazı muvazaalı şekilde devralan kişiye karşı açılmalıdır. Taşınmaz halen bu kişideyse mahkeme kararıyla tapu iptali sağlanabilir. Ancak taşınmaz başkasına devredildiyse burada alan kişinin iyi niyetli olup olmadığı araştırılır. İyi niyetli kişiye devir yapıldıysa bu devir tapuya güven ilkesi kapsamında geçerli olacaktır. Ancak bu sefer de devredilen taşınmazın değeri bakımından davalının alacak sorumluluğu söz konusu olur.
Muris Muvazaası Davasında Zamanaşımı
Mirastan mal kaçırma nedeniyle muris muvazaasına dayalı açılacak dava herhangi bir zamanaşımına tabi değildir. Muris muvazaasına dayalı tapu iptal ve tescil davaları murisin vefatından sonra her zaman açılabilir. Kanunda bu davalar için zamanaşımı veya hak düşürücü süre belirlenmemiştir.
Muris Muvazaasının Şartları
1- Muris muvazaasından söz edebilmemiz için öncelikle üzerinde işlem yapılan malvarlığı değeri tapuya kayıtlı bir taşınmaz olmalıdır.
2- Miras bırakan mirasçılardan mal kaçırma amacıyla hareket etmiş olmalıdır. Görünüşteki işlem ile asıl iradesi uyuşmamalıdır.
3- Muris ile taşınmazı devralacak taraf arasında muvazaalı bir anlaşma ile bağış iradesi bulunmalıdır. Ölüm ile diğer mirasçıların hak alması engellenmelidir.
4- Taşınmaz devir olmadığı takdirde miras nedeniyle terekeye eklenecekken yapılan bu muvazaalı devir nedeniyle mirasçılardan mal kaçırılmış olmalıdır.
5- Dava açacak mirasçı bu hakkından feragat etmemiş olmalıdır.
Muris Muvazaası Davasında İspat
Yapılan işlemin muvazaalı olduğuna dair ispat davacıya, yani mirasçı olan kişiye aittir. Mirasçı taşınmaz devri işleminin muvazaalı olarak yapıldığını her türlü delil ile ispat etme hakkına sahiptir. Örneğin; arsa veya ev devrinin tapuda satış olarak gösterilmesi ancak ortada gerçek bir para alışverişinin olmaması ispat olarak yeterlidir. Tabii ki bu ispat araçları her somut olaya göre değişecektir.
Muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescil davasında yapılan işlemin muvazaalı olduğuna dair değerlendirme yaparken Yargıtay tarafından da kullanılan bazı kriterler dikkate alınır. Bu kriterler özet olarak şu şekildedir:
- Dava bölgesindeki yörenin örf ve adetleri,
- Toplumsal yönelimler,
- Murisin yaptığı sözleşme de gerekçeli ve anlaşılır bir sebebin varlığı (örneğin, kazandırmanın denkleştirme amacıyla yapılması)
- Murisin ona bakan kişiye duyduğu minnet duygusu,
- Taşınmaza ait satış bedeli ile muadil taşınmazların değeri arasındaki fark,
- Murisin satış dönemindeki geliri,
- Murisin taşınmazı satmaya ilişkin ihtiyacın varlığı,
- Davalının alım gücü vb. Satışların gerçek olup olmadığı,
- Miras bırakanın ölümünden çok kısa bir zaman once yaptığı temlikler,
- Yaşlı ve hasta kimselerin yakınlarının basmısına karşı koyamaması,
- İkinci eş veya son eş faktörü,
- Mali yönden zayıf mirasçının güçlendirilme arzusu
Yerleşik Yargıtay kararlarında da yukarıda yer alan kriterler, işlemin muvazaalı olup olmadığına yani murisin asıl iradesine bakılması noktasında önem taşır. Mahkeme tarafından bu kriterler baz alınarak yapılan işlem muvazaalı ise mahkeme, muris muvazaası nedeniyle tapu iptali kararı verebilir.
Bu davada tapu iptaline karar verilmesi halinde, yapılan haksız devir iptal edilir. İptalden sonra taşınmaz tekrar terekeye döner ve miras paylaşımına konu edilir. Eğer taşınmaz, üçüncü kişilere devredilmişse bu durumda iyiniyet-kötüniyet değerlendirmesi yapılır ve taşınmazın terekeye katılması değil, bir alacak hakkının terekeye katılması söz konusu olur.
Muris Muvazaası ve Tenkis Davası Arasındaki Farklar
Muris Muvazaası Nedeniyle Tapu İptali | Tenkis Davası | |
Davacı | Yararı olan tüm herkes | Sadece saklı pay mirasçılar |
Zamanaşımı | Herhangi bir zamanaşımı yoktur | Saklı payın zedelendiğini öğrendikten sonra 1 yıl içinde, vasiyetname okunduktan sonra her halükarda 10 yıl içinde açılmaldır. |
İrade | Gerçekte yapılmak istenen ile yapılan hukuki işlemin iradesi farklıdır | Gerçekte yapılmak istenen ile yapılan hukuki işlem iradesi aynıdır |
Konu | Sadece taşınmazlar için açılır | Taşınır ve taşınmaz tüm mallar için açılabilir |
Görevli ve Yetkili Mahkeme
Muris muvazaası nedeniyle açılacak tapu iptal ve tescil davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Tapu iptal ve tescil davaları genel olarak taşınmazından aynından kaynaklanan davalar olduğu için yetkili mahkeme taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir. Dava taşınmazın olduğu yerdeki asliye hukuk mahkemesinde açılmalıdır.
Muris Muvazaası Davasının Sonuçları
Mirastan mal kaçırma nedeniyle açılacak tapu iptal ve tescil davasında miras bırakanın gerçek bir satış veya ölüme bağlı tasarruf işlemi yapmadığı ispatlandığında davayı açan kişi için miras payı oranında geçmişe dönük şekilde tapu işleminin iptaline karar verilecektir. Bu davada taşınmazın satılmaması için mahkemeden tedbir talep etmek önem arz etmektedir. Ayrıca taşınmaz dava açıldığı tarihte üçüncü bir kişiye devredildiği takdirde muvazaayı gerçekleştiren taraf aleyhine alacak hakkı anlamında sorumluluk doğar. Davayı açan kişi miras payı oranında taşınmaz bedelini talep edebilir.
Mirastan Mal Kaçırma Davasında Avukatın Önemi
Muris muvazaası ve mirastan mal kaçırma davaları tecrübe ve bilgisi eksik olan kişilerce karmaşık görülebilir. Miras davaları konusunda tecrübeli bir avukattan destek almak hem dava öncesindeki tapu süreçleri hem de davanın doğru şekilde ilerlemesi için önemlidir. Miras davaları aile içerisinde yıllar boyunca süregelen sorunların son aşaması olması nedeniyle taraflar sağlıklı kararlar almak için profesyonel destek talep edebilirler. Özkan Hukuk Bürosu olarak miras davanız için size yardımcı olmaya her zaman hazırız. Miras hukukuna dair soru ve görüşme talebiniz için bize ulaşabilirsiniz.
