İstinaf Nedir?

İstinaf nedir sorusu, hukuk alanında sıkça merak edilen konular arasında yer almaktadır. İstinaf, ilk derece mahkemelerinin verdiği kararların maddi ve hukuki yönden yeniden incelenmesini sağlayan bir kanun yolu olarak tanımlanabilir. İstinaf mahkemesi üst mahkeme niteliğinde bir mahkemedir, istinaf kanun yoluna başvurulduğunda dosya baştan sona incelenerek farklı sonuçları olan kararlar verilebilmektedir. Hukuk Mahkemesi, Ceza Mahkemesi veya İdare Mahkemesi tarafından verilen kararın hatalı olduğunu düşünüyorsanız kararda istinaf yolu açık olarak belirtilmesi durumunda bu yola başvurabilirsiniz. İstinaf başvurusu ile hatalı olduğunu düşündüğünüz karar, başvurduğunuz sebepler ve kamu düzenine aykırılık halleri kapsamında incelenecektir.

İstinafa başvurma süresi çoğu durumda kararın tebliğinden itibaren 2 haftadır. İstisnai olarak bazı kanunlarda değişik istinaf süreleri belirtilmiş olabilir. Hak kaybı yaşamamak için kararın tebligat sürecinin takip edilmesi önemlidir. Bazen haberiniz olmadan posta memurları karar tebligatını muhtara bırakarak istinaf süresinin geçmesine neden olabilirler. Bu durumlarda usulsüz tebligat itirazı ile birlikte başvuru yapılabilir. İstinaf süresinin kaçırılması halinde eski hale getirme ve katılma yolu ile istinaf gibi yollardan fayda sağlanabilir.

Ceza davaları için istinaf kanun yolu Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 272-285 maddeleri arasında düzenlenmiştir.

Hukuk Davaları için istinaf kanun yolu Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 341-360 maddeleri arasında düzenlenmiştir.

İdari Davalar için istinaf kanun yolu İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinde düzenlenmiştir.

İstinaf, ilk derece mahkemesi tarafından gerçekleştirilen bir haksızlığın veya hukuki açıdan yanlış uygulamanın denetimini sağlar. Bazı hallerde istinaf mahkemesi başvurudan sonra duruşma yapabilmektedir ancak istinafta çoğu zaman dosya üzerinden karar verilir. Bu nedenle istinaf başvurusu için hazırlanması gereken istinaf dilekçesi çok önemlidir. İstinaf dilekçesinin bir hukukçu tarafından yazılmış olması istinaf başvurusunun kabul edilme olasılığını arttırmaktadır.

İstinaf başvurusu bazı hallerde son başvuru yolu iken bazen de istinaf mahkemesinin verdiği karara karşı Temyiz kanun yoluna başvuru yapmak mümkündür. Temyiz başvurusu ile dosya bir üst mahkeme olan Yargıtay tarafından incelenir. Yargıtay verilen kararı bozabilir veya onayabilir. İstinaf mahkemesi ise kararı kaldırır, duruma göre kendisi yeni bir karar verebilir veya eski karardaki hataları istinaf kararında belirterek dosyayı yerel mahkemeye geri gönderir. İstinaf başvurusu usulden veya esastan reddedildiği takdirde ilk derece mahkemesinin verdiği karar onanacaktır.

İstinaf önemli bir kanun yoludur. Mahkemelerin verdiği çoğu karar istinaf kanun yoluna tabidir. Bu nedenle bir haksız durum içinde olan kişiler istinafa başvurarak ilk derece mahkemesinin verdiği kararın iptalini sağlayabilirler.

İstinaf Mahkemesi Nedir?

İstinaf mahkemesi, ilk derece mahkemelerinin verdiği kararların yeniden incelendiği, hukuk sistemimizde ikinci derece olarak görülen bir mercidir.Türkiye’de yargı sisteminin önemli bir parçasını oluşturan istinaf mahkemeleri aslında Bölge Adliye Mahkemeleri ve Bölge İdare Mahkemeleridir. İstinaf incelemesini bu mahkemeler yapar.

Ağır Ceza Mahkemesi, Asliye Ceza Mahkemesi, Çocuk Mahkemesi, Asliye Hukuk Mahkemesi, Sulh Hukuk Mahkemesi, Aile Mahkemesi, İcra Hukuk Mahkemesi, Tüketici Mahkemesi gibi birçok mahkemenin verdiği kararlar için istinaf incelemesi Bölge Adliye Mahkemesinin kendi içindeki iş bölümüne göre oluşturulan dairelerde incelenir. 

İdare Mahkemesi ve Vergi Mahkemesi tarafından verilen kararlarda ise Bölge İdare Mahkemesi istinaf başvurusunu inceler.

Bölge adliye mahkemesi tarafından inceleme, duruşmalı veya duruşmasız şekilde yapılabilir. İstinaf aşamasının getiriliş amacına göre yapılan istinaf başvurusunun incelemesi duruşmalı olarak yapılmalıdır ancak ülkemizde mahkemelerin yoğunluğu gerekçe gösterilerek çoğu halde dosya üzerinden istinaf incelemesi yapılmaktadır.

İstinaf kanun yolu başvurusu hükümde istinaf yolu açık olduğu belirtildiği halde yapılmaktadır. Yargılamanın tüm aşamalarında gerçekleşen hukuka aykırı durumlar istinaf dilekçesinde belirtilebilir. Bölge Adliye/İdare Mahkemeleri istinaf başvurusunu istinaf dilekçesinde yer alan sebepler ve kamu düzeni kapsamında inceler. Bölge Adliye Mahkemesinin taraflar arasındaki uyuşmazlığı hızlı biçimde sonuçlandırabilmesi ve dosyanın istinaftan hızlı şekilde dönmesi ancak istinafa başvuran tarafın, kararı hangi maddi ve hukuki yönleriyle hatalı olduğunu açık şekilde dilekçesinde yazması ile mümkündür. Bu şekilde yapılan başvuruda istinaf incelemesi daha hızlı sonuçlanacaktır.

Bölge Adliye Mahkemeleri tıpkı Yargıtay gibi bir üst mahkemedir ancak üç basamaklı yargı sisteminde ikinci basamakta yer almaktadır. Temyiz ile İstinaf incelemesinin en temel farkı; istinaf mahkemesi ilk derece mahkemesinin nihai kararlarını istinaf sebepleri çerçevesinde maddi olay ve hukuki yönden incelenerek kararda hata tespit edilmesi halinde bu hatanın giderilmesi için yeniden karar vermektedir. Temyiz incelemesinde ise Yargıtay istinaf aşamasından geçmiş ve kanuni şartları taşıyan kararları daha geniş şekilde hukuki açıdan inceler. Temyiz incelemesinde yalnızca hukuki denetim yapılmaktadır, temyiz dilekçesindeki sebeplerle bağlı değildir. İstinaf incelemesinde ise dosya maddi ve hukuki yönden tüm delillerle ele alınarak davanın esasına girilerek yapılır ve mahkeme istinaf başvurusundaki sebeplerle bağlıdır.

İstinaf mahkemesinin yargı sistemindeki yeri kısaca şu şekildedir:

• İlk Derece: Yerel Mahkeme
• İkinci Derece (İstinaf Mahkemesi): Bölge Adliye ve İdare Mahkemesi – Hukuki ve Maddi Denetim Sağlar
• Üçüncü Derece (Temyiz Mahkemesi): Yargıtay ve Danıştay – Hukuki Denetim Sağlar

Kanun Yolu Olarak İstinaf İncelemesi Ne Kadar Sürer?

İstinaf inceleme süresi genellikle başvuru tarihinden itibaren 6 ay ile 1 yıl arasında değişmektedir. İstinaf başvurusu yapılmasından sonra ilk derece mahkemesi dosyayı bölge adliye mahkemesine gönderecektir burada dosyanın hangi daireye düşeceği inceleme süresini etkileyen önemli bir faktördür. Günümüzde istinaf mahkemeleri oldukça yoğundur ve yukarıda belirttiğimiz bu süreler dosya yoğunluğundan ve inceleme kapsamından dolayı uzayabilir.

İstinaf mahkemesinde, dosyanın kapsamlı bir şekilde incelenmesi için daha fazla zaman gerekebilir. Duruşmalı yapılacak incelemelerde yeni deliller dosyaya eklenebilir. Yeni delillerin toplanması veya mahkeme tarafından başka bir araştırma yapılması halinde istinaf süreci uzayabilir. 

İstinaf Başvurusu Nasıl Yapılır?

İstinaf başvurusu yapmak için izlenmesi gereken bir takım adımlar bulunmaktadır. İstinaf başvuru süreci:

• İstinaf Dilekçesinin Hazırlanması: İstinaf başvurusunun temelini istinaf dilekçesi oluşturmaktadır. Hukuki dayanaklar istinaf sebepleriyle birlikte belirtilmelidir. Benzer konu ile ilgili bir istinaf dilekçesi örneği bulmak işinizi kolaylaştırabilir ancak istinaf incelemesinin dilekçede yazan sebepler kapsamında kaldığı unutulmamalıdır. İyi şekilde hazırlanmış bir istinaf dilekçesi ile ilk derece mahkemesinin verdiği kararı kaldırmak mümkündür.
• İlgili Mahkemeye Başvuru: Dilekçe hazırlandıktan sonra, başvurunun yapılacağı istinaf mahkemesi belirtilmelidir. Bu mahkeme tarafınıza tebliğ edilen gerekçeli kararda yazar. İstinaf başvurusu ilgili bölge adliye veya idare mahkemesine sunulmak üzere  ilk derece mahkemesine yapılmalıdır. Dosya esas ve karar numarasının dilekçede bulunması çok önemlidir.
• İstinaf Başvuru Harcı: Hukuk yargılaması ve İdari yargılamada istinaf başvurusunda bulunurken, kanunda belirlenen istinaf masrafları mahkeme veznesine ödenmelidir.. Bu harç ve masraflar dosyanın harca esas değerine ve niteliğine göre değişiklik göstermektedir. Ceza yargılamasında verilen karar için yapılacak istinaf başvurusunda harç ve masraf ödenmesi gerekmez.
• Başvurunun Süresi: İstinaf başvurusu gerekçeli bir mahkeme kararının tebliğ edilmesinin ardından kanunda belirtilen süre içinde yapılmalıdır. Bu süre gerekçeli kararın sonuç kısmında da yazmaktadır. İstinafa başvurma süresi hukuk ve ceza mahkemeleri için iki haftadır. İstinaf süresi kararın tebliğ edilmesinden itibaren başlar. Bazı kanunlarda istisnai olarak on gün, yedi gün gibi süreler öngörülmüştür bu duruma dikkat etmeli kararı detaylı şekilde okumalısınız. Tarafların biri istinafa başvurmadığı takdirde karar kesinleşecektir.

Bu adımların sıralı şekilde takip edilmesi istinaf başvurusunun kabul edilme ve hak kaybı yaşamama olasılığını arttırmaktadır. İstinaf başvurusunun kabul edilmediği durumlarda temyiz veya itiraz kanun yoluna başvurmak gerekebilir.

İstinaf Yolu Açık Ne Demektir?

İstinaf yolu açık olarak verilen karar bir üst mahkeme olan Bölge Adliye Mahkemesi tarafından kararın istinaf yolu ile yeniden incelenebilmesine olanak tanıyan bir durumdur. Bu ifade, özellikle ilk derece mahkemelerinin kararlarının istinaf edilebileceğini belirtir. Eğer ilk derece mahkemesi verdiği kararında istinaf başvurusu kapalı olarak belirttiyse o karar kesin olup istinafa konu edilemeyecektir. Hangi kararların kesin şekilde verileceği her yıl değişen kesinlik sınırına göre belirlenmektedir. 

İstinaf yolu açık bir karar için istinaf başvurusu yapılmamışsa tebliğ tarihinden itibaren iki hafta geçtikten sonra karar kesinleşecektir. Eğer taraflardan biri dahi süresi içerisinde istinaf yoluna başvurduysa istinaf süreci tamamlandıktan sonra karar kesinleşecektir.

istinaf başvurunuz kabul edilirse ilk derece mahkemesi tarafından verilen karar ortadan kalkar ve istinaf mahkemesi tarafından yeni bir hüküm verilir. Bazı hallerde kararı kaldırıp tespit edilen eksiklikler ve hataların düzeltilip yeniden incelenmesi için ilk derece mahkemesine dosyayı gönderebilir.

İstinaf Mahkemesinde Duruşma Yapılır Mı?

İstinaf Mahkemesi dosyayı duruşmalı veya dosya üzerinden duruşmasız şekilde inceleyebilir. Mevcut durumda çoğunlukla dosya üzerinden karar verilmektedir. İstinafın önemi gereğince hukuka uygunluk denetimi ile maddi vakıalara ilişkin inceleme yapabildiği için duruşma yapılması daha adil bir karar verilmesine sebep olmaktadır. Dosyaya yansımayan bazı haller duruşma yapıldığında ortaya çıkabilir. Özellikle ceza yargılaması için bu durum daha çok geçerlidir. 

İstinaf yoluna başvuran tarafın duruşma talebi varsa, istinaf dilekçesinde de duruşma yapılmasını istediğini belirtebilir.

İstinaf mahkemesinde duruşma aşamasına usule ilişkin incelemenin tamamlanmasından sonra esasa yönelik inceleme başladığında yani istinaftaki ön inceleme aşamasının bitmesi ile geçilir.

İstinaf Dilekçesi Hazırlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler

İstinaf başvurusu yapmak için hazırlanması gereken istinaf dilekçesinde yer alması gereken bazı unsurlar bulunmaktadır. İstinaf dilekçesini hazırlarken hem genel usul kuralları açısından hem de hukuki açıdan dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:

• Dilekçe Formatı: İstinaf dilekçesi kararı veren ilk derece mahkemesine hitaben ilgili bölge adliye mahkemesine göndermesi gerektiğini belirten bir başlıkla kararın dosya ve karar numarasının belirtildiği şekilde oluşturulmalıdır.
• Dilekçede Yer Alması Gereken Zorunlu Unsurlar: İstinaf dilekçesinde yer alması gereken unsurlar; başvuran ile karşı tarafın davadaki sıfatları, adı, soyadı, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası ve adresleri, varsa kanuni temsilci ve vekillerinin adı, soyadı ve adresleri, kararın hangi mahkemeden verilmiş olduğu ve tarihi ile sayısı, kararın başvurana tebliğ edildiği tarih, kararın özeti, başvuru sebepleri ve gerekçesi, talep sonucu, başvuranın veya varsa kanuni temsilci yahut vekilinin imzasıdır.
• İstinaf Sebepleri: İstinaf dilekçesinde belirtilen sebepler kapsamında bir inceleme yapılacağı için istinaf sebeplerini doğru ve gerekçeli şekilde yazmak oldukça önemlidir.İstinafa başvuran taraf, ilk derece mahkemesi tarafından hükmedilen karara hangi maddi ve hukuki konularda itiraz ettiğini ve bu itirazlarına dayanak gösterdiği gerekçeleri belirtmelidir.
• Emsal Kararlar: Benzer bir olayla ilgili verilmiş emsal olabilecek İstinaf veya Yargıtay Kararlarının araştırılarak dilekçeye eklenmesi istinaf başvurunuzun kabul edilme olasılığını arttırmaktadır. İstinaf dilekçesine eklenecek kararların davanızla uyumlu ve güncel tarihli olması daha çok fayda sağlar.
• Dilekçeye Eklenmesi Gereken Belgeler: İstinaf başvurunuzu destekleyen her türlü belgeyi istinaf dilekçesinin ekine eklemeyi unutmayın. İlk derece mahkemesinde yargılama aşamasında tartışılmamış deliller istinaf başvurusunun kabul edilmesine sebep olabilir.
• Dilekçenin Yalın ve Anlaşılır Olması: İstinaf  dilekçesini oluştururken paragraf boşluklarını düzenlemeli, cümleleri kısa ve anlaşılır şekilde yazmalısınız. Aksi takdirde dilekçenin okunurluğu ve anlaşılabilirliği azalacaktır.  

Bu hususlara dikkat ederek hazırlayacağınız bir istinaf dilekçesi, başvurunuzun kabul edilme olasılığını artıracaktır. Aynı şekilde istinafa cevap dilekçesi, istinaftan feragat dilekçesi gibi dilekçelerde de yukarıda anlattığımız şeylere dikkat edilmesi gerekmektedir. 

İstinaf Başvurusu Kabul Edilirse Ne Olur?

İstinaf başvurusu kabul edildiğinde Bölge Adliye Mahkemesi ilk derece mahkemesi tarafından verilen kararı tamamen veya kısmen ortadan kaldırarak yeni bir karar verebilir veya dosyayı ilk derece mahkemesine tekrar gönderir. İlk derece mahkemesi yeniden yapacağı yargılama sonucunda istinaf kararındaki hususlara dikkat ederek ilk verdiği karardan bağımsız yeni bir karar verilecektir. 

Ceza yargılamasında istinafa başvurmak kararın kesinleşmesini önler. Sanığa verilen mahkumiyet kararının bozulma ihtimali olması nedeniyle infaz işlemleri başlamaz. Cezanın infazı için kesinleşmiş bir mahkumiyet olması gerekmektedir.

Hukuk yargılamasında ise bazı hallerde kararın istinaf edilmesi hükmün icrasını durdurmaz. Yani karar istinaf edilse bile icra edilmesi için kesinleşmesi zorunlu değildir. Bu durumun istisnaları kişiler hukuku, aile hukuku ve taşınmaz malın aynından kaynaklanan kararlar olarak örnek gösterilebilir.

İstinaf kararından sonra ilk derece mahkemesi tarafından yeniden karar verilir ve bu karar tekrar istinaf kanun yoluna tabi olabilir. İstinaf mahkemesinin belirttiği hususlara dikkat edilmeden bir yargılama yapıldıysa istinaf sebebi olarak dilekçede mutlaka bu konuya değinilmelidir.

İstinaf kararından sonra, tarafların bir üst mahkeme olan Yargıtay’a başvuruda bulunma hakları da saklıdır. İstinaf aşamasında ileri sürülen hususlar Yargıtay tarafından ayrıca incelenecektir. Temyize tabi olan kararlar için istinaf sürecinin doğru yürütülmesi önemlidir.

Tavsiye Yazı: Mal Beyanı Nedir?

İstinaf Kararından Sonra Ne Yapılması Gerekir?

İstinaf mahkemesi kararı elinize geçtiğine verilen karara göre farklı ihtimaller ortaya çıkmaktadır. İstinaf başvurusundan sonra başvuru red veya kabul edilir. İstinaf başvurusu kabul edildiği takdirde kararda yazan duruma göre hareket edilmesi gerekmektedir. İstinaf tarafından verilen karar size de tebliğ edilecektir.

İlk derece mahkemesinin verdiği karar istinaf kararı nedeniyle kaldırıldıktan sonra istinaf mahkemesi kendisi bir karar vermişse bu karara karşı bir üst mahkemeye başvuru yolu ön görülmediyse verilen karar kesin olacaktır. Eğer istinaf mahkemesi istinaf başvurusunu kabul edip kararı kaldırdıktan sonra dosyayı ilk derece mahkemesine gönderdiyse yerel mahkeme tekrar yargılama yapacaktır. İlk derece mahkemesi istinaf kararında belirtilen hususlara dikkat ederek tekrar bir karar verir.

İlk derece mahkemesinin verdiği karara karşı yapılan istinaf başvurusu istinaf mahkemesi tarafından reddedildiği takdirde kararda başka bir merciye başvuru belirtildiği takdirde buraya başvuru yapılabilir. Başvuru yeri belirtilmemişse kararın kesin olduğu sonuç kısmında belirtilecektir. Temyiz yolu açık olarak verilen bir istinaf mahkemesi kararında temyize başvurulmadığı takdirde istinaf aşamasında karar kesinleşir.

Detaylı Bilgi Al: Bursa Avukat

İstinaf Mahkemesinin Verebileceği Kararlar

İstinaf başvurusu sonucunda, istinaf mahkemesi başvuruyu ve dosyayı inceledikten sonra başvuruyu kabul veya red edebilir. Burada öncelikle başvuru şartlarının sağlanıp sağlanmadığını, süresinde istinaf başvurusu yapıldığını kontrol eder. İlk derece mahkemesinin denetimini sağlayan istinaf mahkemesinde mesleki açıdan daha tecrübeli hakimler bulunmaktadır.

İstinaf mahkemesi tarafından verilebilecek başlıca kararlar şunlardır:

• • İstinaf Başvurusunun Kabulü: İstinaf başvurusu kabul edildiği takdirde ilk derece mahkemesinin verdiği karar ortadan kalkar. İstinaf mahkemesi dosyada kendisi bir karar verebileceği gibi dosyayı yeniden karar verilmesi için ilk derece mahkemesine de gönderebilir.
  • İstinaf Başvurusunun Reddi: İstinaf başvurusu haklı görülmezse red kararı verilecektir. Bu durumda ilk derece mahkemesinin kararı geçerli olur ve üst merciye başvuru ön görülmediyse kesinleşir.

• Duruşma Yapılması Kararı: İstinaf mahkemesi incelemenin duruşmalı yapılmasına karar verdiği takdirde duruşma günü belirleyerek taraflara tebliğ eder. Yapılacak duruşma sonucunda karar açıklanır.

İstinaftan Vazgeçersem Ne Olur? İstinaftan Feragat Nasıl Yapılır?

İstinaftan vazgeçme, bir davanın istinaf mahkemesinde incelenmesini talep eden tarafın bu talebini geri alması anlamına gelir. İstinaftan vazgeçme veya feragat edilmesi halinde mahkemeye bir dilekçe ile başvurulması gerekmektedir. İstinaf başvurusu yapıldıktan sonra feragat edildiği takdirde dosya bölge adliye mahkemesine gönderilmeden dosya kapatılır ve karar kesinleşir.

Dosya istinaf mahkemesi gönderildiğinde karar verilinceye kadar vazgeçildiği takdirde bu vazgeçme geçerli olacaktır. İstinaf kararı verilmesi beklemeden dosya kapatılır.

İstinaftan feragat dilekçesi açık ve anlaşılır şekilde olmalıdır. Bu dilekçeyi verecek taraf istinaf başvurusunu geri alacağını ve bundan dönüş olmayacağını bilmelidir. İstinaf mahkemesi duruşma yaptığı takdirde duruşmada sözlü olarak da istinaftan feragat edilebilir.

İstinaf Başvuru Masrafı Ne Kadardır?

İstinaf başvurusu sırasında bazı durumlarda mahkeme harç ve masraf talep etmektedir. İstinaf masrafı hukuk yargılaması ve idari yargılamada yapılan istinaf başvurusu sırasında karşımıza çıkmaktadır. Ceza yargılamasında istinaf başvurusu harç ve masrafa tabi değildir.

2025 yılında istinaf başvurusu için güncel harç ve masraflar:

Hukuk Davaları İçin: İstinaf Başvuru Harcı 1.683,10 TL + İstinaf Karar Harcı 1.013,90 TL+ Posta Masrafları

İdari Davalar İçin: İstinaf Başvuru Harcı 1.783,70 TL + İstinaf Karar Harcı 615,40 TL + Posta Masrafları

Burada belirtilen harçlar maktu harçlardır. Konusu para olan davalarda dava değerine göre değişecek şekilde nispi harç ödenmesi gerekebilir. 

İstinaf kanun yoluna başvurulduğunda talep edilen harç ve masrafların ödenmemesi halinde istinaf başvurusu işleme alınmaz. İlk derece mahkemesinin verdiği karar kesinleşir.

İstinaf başvurusu sırasında ödenmesi gereken harç ve masraflar Harçlar Kanununda yazılı tarife gereğince yıldan yıla güncellenmektedir.

İstinaf ve Temyizin Farkları

İstinaf ile temyiz arasında farklar bulunmaktadır. İki farklı kanun yolu olarak ülkemizde uygulama alanı bulunan istinaf ve temyiz için farklı kapsamda incelemeler yapılması öngörülmüştür. Dava konusu uyuşmazlık konusunda karar vermekle yetkili merci kural olarak ilk derece mahkemesidir. İlk derece mahkemesi tarafından vakıa tespiti yapılır, deliller incelenir ve uyuşmazlığın çözülmesi için gerekli işlemler yerine getirilir. Ancak ilk derece mahkemesi tarafından verilen kararın hatalı olması ihtimali bulunmaktadır. Taraflar, kendilerine tanınan bu hukuki başvuru yolları ile hatalı olduğunu iddia ettikleri kararın tekrar incelenmesini ve değiştirilmesini talep edebilirler.

İstinaf kanun yolunun amacı, ilk derece mahkemesinin nihai kararlarını istinaf sebepleri çerçevesinde maddi olay ve hukuki yönden inceleyerek kararda hata tespit edilmesi halinde bu hatanın giderilmesi için karar vermek olarak karşımıza çıkmaktadır. İstinaf kanun yolu, vakıalara uygun denetimi ile birlikte maddi haklılığın sağlanmasını ulaşmayı hedefler. Temyiz ise kararın hukuka uygunluk denetimini içermektedir. Yargıtay, temyiz ile birinci ve ikinci derece mahkemelerinin verdikleri kararların hukuki denetimini sağlayan üçüncü derece sayılan üst mahkemedir.

İstinafa yapılan başvuru Bölge Adliye Mahkemesi tarafından incelenir ancak Temyiz başvurusu Yargıtay tarafından incelenmektedir.

İstinafta inceleme sonrasında yeni bir karar verilebilir ancak Temyiz yolunda karar bozulduğu takdirde yeniden yargılama yapılacaktır.

İstinaf aşaması tamamlanmadan temyize başvurmak mümkün değildir. İstinaf mahkemesi tarafından bir karar verildikten sonra temyiz yoluna başvurulabilir. Her karar için temyize başvuru yapılamaz. Hukuk mahkemelerinde verilen kararlar için belli parasal sınırı aşan davalar için temyize başvurulabilir. Ceza mahkemelerinde ise CMK’da sayılan suçlar hakkında verilen hükümler temyiz edilebilir. Hükmedilen cezanın miktarına göre Temyiz başvurusu yapılabilir. Ceza Mahkemesinde verilen hangi kararların Temyize tabi olduğunu merak ediyorsanız CMK 286. madde ve devamındaki maddeleri inceleyebilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

İstinaf nedir?

İstinaf nedir, ilk derece mahkemesi tarafından verilen bir kararın bir üst mahkeme olan bölge adliye mahkemesine itiraz edilerek yeniden incelenmesini ifade eden kanun yoludur. İstinaf kanun yolu, kararın usul ve esas olarak uygunluğunu, dosyanın içeriğini irdelemek amacıyla yapılır. Bu süreçte, bölge adliye mahkemesi, ilk derece mahkemesinin kararını onaylayabilir, kaldırabilir veya yeni bir karar verebilir. Böylece hukukun üstünlüğü ve adaletin sağlanması hedeflenir.

İstinaf başvurusu nasıl yapılır?

İstinaf başvurusu, ilk derece mahkemesi tarafından hazırlanan gerekçeli kararın tebliğ edilmesinden sonra 2 hafta içinde bölge adliye mahkemesine hitaben yazılan bir dilekçeyle yapılmaktadır. İstinaf dilekçesinde istinaf sebepleri ve kanunen aranan şartlar bulunmalıdır.

İstinaf süreci ne kadar sürer?

İstinaf süreci, her dava açısından farklılık göstermektedir. İstinaf başvurusuna konu olan dosyanın kapsamı, inceleme yapan istinaf dairesi ve hangi dava için başvuru yapıldığı önemlidir. Dosyanın istinafta ne kadar sürede inceleneceği kanunen düzenlenmemiştir. Ortalama olarak istinaf süreci 6 aydan 1 yıla kadar sürebilir. Bu sürelerin tamamlanmasından sonra istinaf mahkemesi dosyayı inceleyerek karar verir.

İstinaf sonucunda hangi kararlar verilebilir?

İstinaf başvurusu sonucunda üç şekilde karar verilebilir:

1)İlk derece mahkemesinin verdiği karar hukuka uygun görülerek onanır. Bu durumda istinaf başvurusu reddedilir.

2)İlk derece mahkemesinin verdiği karar hukuka aykırı sayılarak istinaf başvurusu kabul edilir. Bu halde istinaf mahkemesi kararı kaldırarak davanın esası hakkında yeni bir karar verebilir veya dosya hakkında yeniden karar verilmesi için ilk derece mahkemesine gönderebilir.

3)İlk derece mahkemesinin verdiği kararda bir kısım hataların bulunması halinde bu hatalar istinaf mahkemesi tarafından düzeltilerek karar verebilir. 

Ceza Davalarında İstinafa Kimler Başvurabilir?

Ceza davalarında verilen karara karşı sanık veya müdafisi, katılan, cumhuriyet savcısı istinaf kanun yoluna başvurabilir. Savcılık kamu adına başvuruda bulunur. Sanık aleyhine bir başvuru yapıldıysa istinaf süreci sonunda sanığa verilen ceza miktarı artabilir. Sanık tarafından yapılan istinaf başvurularında aleyhe karar verme yasağı bulunmaktadır. Sanığa ilk derece mahkemesinde verilen cezadan daha yüksek bir ceza verilemez.

İstinaf Dilekçesi Nereye Verilir?

İstinaf dilekçesi hazırlandıktan sonra adresinize en yakın yerdeki adliyeden kararı veren mahkemeye gönderilebilir. Yerel mahkeme istinaf başvurusunun süresinde yapılıp yapılmadığını, harç ve masraf eksikliklerini, istinaf yolu açık bir karara karşı yapılıp yapılmadığını inceler ve istinaf başvurusu işleme alınır.

İstinafta Duruşma Olur Mu?

İstinaf yoluna başvurduktan sonra istinaf mahkemesi ön inceleme yaparak duruşma yapıp yapmayacağına karar verir. Kanunda belirtilen haller ve talep durumuna göre istinaf mahkemesi duruşma yapabilir. Günümüzde istinaf mahkemelerinin yoğunluğundan dolayı çoğu karar dosya üzerinden verilmektedir.

İstinafta Yeni Dosya Mı Açılır?

İstinafa giden dosya e-devlet üzerinden yeni bir dosya olarak gözükmektedir. Çünkü istinaf farklı bir mahkemedir. Dosyanız yeni bir esas numarası alarak sisteme kaydedilir. İstinaf mahkemesi tarafından karar verilip kesinleşinceye kadar ilk derece mahkemesi dosyası da e-devlet üzerinden açık olarak gözükecektir.

İstinaf Kararı Kesin Midir?

İstinaf mahkemesi tarafından verilen kararda temyiz veya itiraz yolu belirtilmediyse istinaf kararı kesindir. Temyiz veya itiraz yolu kararda belirtildiyse ve süresi içinde başvuru yapılmadıysa istinaf kararı kesinleşir. 

İstinaftan Döndü Ne Demek?

İlk derece mahkemesinin kararına karşı istinaf yoluna başvurulması sonucunda istinaf mahkemesi tarafından dosyanın bozulması neticesinde dosya ilk derece mahkemesine gönderilir. İstinaf mahkemesinde inceleme yapılarak gelen dosya yerel mahkemede tekrar yeni bir esas numarası alarak açılır. Yeni açılan bu dosyanın istinaf kararı sonucunda açıldığını belirten ibare istinaftan döndü ibaresidir. İstinaftan döndü demek kararın istinaf incelemesi sonucunda kaldırıldığını veya değiştiğini ifade etmektedir.

İstinaf Dilekçesine Cevap Vermek Zorunlu Mu?

İstinaf dilekçesine cevap verilmediği takdirde yapılan istinaf başvurusunun kabul edildiği anlaşılmaz. İstinaf dilekçesindeki hususlar inkar edilmiş sayılır. İstinaf dilekçesine cevap verilmediğinde bir hak kaybı yaşanmaz ancak istinaf incelemesi sırasında haklılığınızı ispatlamanız zorlaşabilir. Ceza yargılamasında savcılık tarafından yapılan istinaf başvurusuna da cevap verilebilir.

İstinaf Mahkemesi Tutuklayabilir Mi?

İstinaf mahkemesi yerel mahkeme gibi yargılama yapma yetkisine sahiptir. Hatta üst mahkeme olması nedeniyle daha fazla yetkisi bulunmaktadır.  Gerekli görüldüğü takdirde istinafta tutuklama veya adli kontrol kararı verilebilir. Bölge adliye mahkemesi dosyayı esas yönünden inceleme aşamasına geçtikten sonra tutuklama kararı verebilecektir. Aynı şekilde istinaf mahkemesinin tutukluluğu kaldırma yetkisi de bulunmaktadır. Tutuklu olarak istinaf yoluna başvuran bir kişi istinaf incelemesi sırasında tahliye edilebilir.

İstinaf Mahkemeleri Nerelerde Kurulmuştur?

İstinaf mahkemeleri, “Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun” ile kurulmuşlardır. Buna göre, Bölge adliye mahkemeleri bölgelerin coğrafi durumları ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak belirlenen yerlerde, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun olumlu görüşü alınarak Adalet Bakanlığınca kurulur.

Ülkemizdeki Güncel Bölge Adliye Mahkemeleri:

ADANA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ

ANKARA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ

ANTALYA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ

BURSA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ

DENİZLİ BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ

DİYARBAKIR BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ

ERZURUM BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ

GAZİANTEP BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ

İSTANBUL BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ

İZMİR BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ

KAYSERİ BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ

KONYA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ

SAKARYA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ

SAMSUN BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ

TEKİRDAĞ BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ

TRABZON BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ

VAN BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ

Ülkemizdeki Güncel Bölge İdare Mahkemeleri:

ADANA BÖLGE İDARE MAHKEMESİ

ANKARA BÖLGE İDARE MAHKEMESİ

BURSA BÖLGE İDARE MAHKEMESİ

ERZURUM BÖLGE İDARE MAHKEMESİ

GAZİANTEP BÖLGE İDARE MAHKEMESİ

İSTANBUL BÖLGE İDARE MAHKEMESİ

İZMİR BÖLGE İDARE MAHKEMESİ

KONYA BÖLGE İDARE MAHKEMESİ

SAMSUN BÖLGE İDARE MAHKEMESİ